1-mavzu: Xulqi og`ishgan bolalar psixologiyasi kursining predmeti va og`ishgan xulq klassifikatsiyasi Reja

Stress − turli xil ekstremal ta’sirlar − stressorlarga javoban yuzaga keluvchi keng doiradagi holatlarni belgiluvchi holat.
Frustratsiya – ma’lum maqsad yo‘lidagi mavjud mavhum to‘siqlarni paydo bo‘lishiga nisbatan hosil bo‘ladigan muvaffaqiyatsizlikni boshdan kechiruvchi ruhiy holat.
Shaxsiy korreksion psixologiyaning xususiyatlarini hisobga olib uchta alohida sohalarning har birida aniq vazifalarni joylashtirish mumkin. Kognitiv soha; (shaxsiy korreksion psixologiyada yetakchi, biografik tushuntirishi):
1) o‘zining xulqi – atvori, munosabati, reksiyasi sababini anglash;
2) his-tuyg‘u va xulq-atvor stereotiplarni anglash;
3) psixologik omillar va somatik buzilishlar orasidagi bog‘liqlikni anglash;
4) mojarolar va ruhiy jarohatlovchi vaziyatlarni kelib chiqishida o‘zining roli va javobgarligini his qilishi;
5) boshdan kechirishi sabablari va munosabat usullarini hamda o‘zining munosabati shakillanishi sharoitlarini anglashi;
6) mijozni mutaxassis tomonidan emotsional qo‘llab-quvvatlash;
7) mijoz tomonidan tuyg‘ularni anglab va yuzaga chiqarish;
8) o‘ziga nisbatan yanada samimiy munosabatni shakllantirish;
9) boshdan o‘tkazish va emotsional munosabatlar usullarini o‘zgartirish;


Hissiy holatlarni korrektsiyalash usullari. O‘z-o‘zini boshqarish usullari
Korreksion ishda ma’lum bir metodni oldindan tanlash qiyin, chunki ish faoliyatida psixologlar turli metodlardan foydalanadilar.
Hatto bir metod har xil mutaxassisda har xil natija beradi.
Psixokorreksion ishlarda mijozga psixologik ta’sir o‘tkazish quyidagilarga qarab baholanadi:
a) ichki kechinmalarining sub’ektiv mohiyatining o‘zgarganligi.
b) ta’sir etgandan so‘ng mijozning ijobiy tomonga o‘zgarishi.
Psixologik ta’sirning samarasini belgilashda quyidagi metodlarni ishlatish mumkin: ishontirish, verbal va noverbal ta’sir etish, paralingvistik ta’sir, rag‘batlantirish, jazolash va h.k. Ular insonning somatik fiziologik va psixik funksiyalarini baholaydi. Psixokorreksion ta’sirning samaraliligi kriteriysi har bir shaxsdagi salbiy o‘zgarishlarni aynan uni o‘ziga xos ekanligini hamda tanlangan psixokorreksion metodlar ta’siri shu o‘zgarishlarga qaratilganligini hisobga olish bilan bog‘liqdir. Korreksion psixologiya, yuqorida aniqlaganimizda, mijozning qabul qilingan me’yorlarga mos kelmaydigan ruhiy rivojlanishining xususiyatlarini «to‘g‘rilashga», qaratilgan mutaxassisning faoliyatini aks ettiradi.
Bola psixik taraqqiyotini tuzatishning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: bola shaxsiy va intellektual imkoniyatlarini rivojlantirish uchun eng yaxshi sharoitlarni yaratish asosida psixik taraqqiyotdan chetlashishlarni tuzatishdan, shaxsiy va axloqiy taraqqiyotidan yoqimsiz salbiy yo‘nalishlarni oldini olishdan iboratdir. Psixik taraqqiyotni tuzatish, «Korreksiya qilish» atamasi dastlab deffektologiyada kasal bolalarga nisbatan ishlatilgan bo‘lsa, amaliy yosh psixologiyaning rivojlanishi bilan «tuzatish» tushunchasi normal psixik taraqqiyot uchun ham qo‘llanila boshlandi. D.B.Elkonin tuzatishning yo‘nalganligini korreksiya xarakteriga bog‘liq ravishda tuzatishning ikki usulini ajratishni taklif qiladi:
1. Taraqqiyotdan chetlashish belgilariga qaratilgan simptomatik tuzatish.
2. Taraqqiyotdan chetlashish sabablari va manbalariga qaratilgan tuzatish hisoblanadi.
Psixologik maslahat berish amaliyotida normal taraqqiyot korreksiyasi va nonormal taraqqiyot korreksiyasidan farqlanadi. Normal taraqqiyotda tuzatishning mazmuniga ko‘ra quyidagi turlari ajratiladi, aqliy taraqqiyot korreksiyasi, shaxs taraqqiyoti korreksiyasi, salbiy holatlarning oldini olish korreksiyasidir. Psixolog ishida korreksion vazifalarni yechish maqsadida psixologik yordamni tashkil etishga bog‘liq ravishda uning to‘rini ko‘rsatish mumkin: madaniy oqartuv ishlari, maslahat-tavsiyalar berish, individual va guruhiy korreksiya.