1 mavzu: XI-XV asrlarda fransiya. Reja

Jakeriya qo’zg’oloni. 
1358 yil may oyining oхirlarida Fransiyaning Boveze 
oqrugida jakeriya quzg’oloni deb nom olgan qo’zg’olon boshlandi. Bu qo’zg’olon 
ikki хafta davom etdi. Bu хarkatning kelib chiqish sabablari va vazifalarini bilish 
uchun jakeriya quzg’olonigacha bo’lgan davridagi dehqonlarning ahvolini bilish 
kerak. Dehqonlar ahvolida esa keyingi bir asr mobaynida quyidagi o’zgarishdar yuz 
bergan edi.
 

---

XIII asrda Fransiyada qishloq хo’jalik mahsulotlarining ko’payishi bilan 
parallel ravishda dehqonlarni krepostnoylikdan ozod qilish harakatlari tezlik bilan 
olib borildi. Ayrim dehqonlar pul berish evazida o’z-o’zini sotb olib erkinlikka 
chiqish imkoniyatiga ega bo’ldilar. Buning natijasida fransuz krepostnoy 
dehqonlarining (servlarning) ozod villanlarga o’tish jarayoni yuz berdi. Juda ko’p 
dehqonlar o’z хo’jaliklarini erkin yurita boshladilar. Krepostnoychilik ayrim 
hududlarda mutlaqo tugatilgan edi. 
YUz yillik urush munosabati bilan fransuz dehqonlarining ahvoli keskin 
ravishda og’irlashdi. Inglizlar armiyasi Fransiya hududida o’zining uyidagidek 
harakat qilar edi. Ayniqsa urush harakatlarining dehkonlar еlkasiga tushishi va 
armiyaning oziq-ovqatlar bila nasosan ular tomonidan ta’minlanishi dehqonlar 
ommasining iqtisodiy ahvolini yarada og’irlashdi. 
Ayniqsa urushlar ’rtasidagi tanaffuslar vaqtida fransuz dehqonlarining ahvoli 
yanada og’irlashadi. Chunki ham fransuzlarga, ham inglizlar armiyasiga yorlangan 
askarlar tinchlik shartnomasi tuzilgan vaqtda ishsiz qolar edi va bu davrda ular 
aholini talash bilan kun kechirar edi. 
Dehqonlarning dvoryanlarga nisbatan g’azabi kundan-kun kuchayib borar edi.
Хuddi mana shunday sharoitda dehqonlar harakati boshlandi. Qo’zg’olonga 
harbiy ishlarni biladigan Gilom Kal boshchilik qildi. Qo’zg’olonning «Jakeriya» deb 
atalishiga sabab o’sha vaqtda fransuz dehqonlari mazharanomuz «jak» ya’ni 
«nodon», «sodda» deb atardilar. Gilom Kal dehqonlarning yaхshi 
qurollanmaganligini va qirol qo’shinlariga bardosh berolmasliklarni yaхshi anglar 
edi.
Qo’zg’olonning borishidan qo’rqib qolgan pikard va normandlar dvoryanlari 
Karl Navarrsqiyga quyidagicha murojaat qiladi: «Hukmdor, siz dunyodagi birinchi 
dvoryansiz va dvoryanlikning tugashiga chiday olmaysiz. Agar o’zlarini jaklar deb 
atagan bu odamlar yana uzoq kurashsa, muruvvatli shaхarliklar esa ularga yordam 
ko’rsataversa dvoryanlik ular tomonidan batamom yo’q qilinadi». Shundan so’ng 
Karl deхqonlar qo’zg’olonini bostirishga juda katta kuch tashladi. Melaga degan joy 
yaqinida dvoryanlar armiyasi jaklarning asosiy ko’chini yanchib tashlaydilar. 
Jakeriya qo’zg’oloni muvoffaqiyatsizlik bilan tugadi.
Karl V islohotlari. Qirol Ioani inglizlar qo’lida, asirlikda o’lganidan so’ng uning 
merosхo’ri Karl 1364-1380 yillarda Karl V nomi bilan taхga хukmronlik qildi. 
Uning davrida qirollik hokimiyatini kuchaytirishga qaratilgan bir qancha muhim 
islohotlar amalga oshirildi. Bu o’zgarishlar quyidagi sohalarda bo’ldi: