1-мавзу: Қурилиш ташкилотларида

11-МАВЗУ: РОССИЯ ФЕДЕРАЦИЯСИДА БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИ ВА ҲИСОБОТИ


11.1. Россия Федерациясида бухгалтерия ҳисоби тизими ва унинг ўзига хос хусусиятлари.
Бухгалтерия ҳисоби турли хил мақомга эга бўлган меъёрий ҳужжатларга мувофиқ юритилади. Улар мажбурий ва тавсия қилинадиган жиҳатлари бўйича туркумланади. Масалан, “Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида”ги қонун ва “Бухгалтерия ҳисоби бўйича низом” талабларига амал қилиш мажбурий бўлса, “Бухгалтерия ҳисобининг счётлар режаси”, услубий кўрсатмалар, изоҳларга корхона хўжалик фаолиятининг ўзига хос хусусиятларидан келиб чиқиб ихтиёрий равишда корхона ҳисоб сиёсати доирасида амал қилинади.
Ҳозирги кунда Россияда бухгалтерия ҳисобини юритишнинг асосий қоида-лари Россия Федерациясининг “Бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботини юритиш бўйича низом” га асосланади. Россия Федерациясидаги бухгалтерия ҳисобини юритишнинг асосий қоидалари, унинг асосий ўзига хос жиҳатларини белгилаб беради. Бунда қуйидаги қоидаларга риоя қилиш лозим:

1. 
   Россия Федерациясининг Молия Вазирлиги томонидан тасдиқланадиган счётлар режаси асосида тузиладиган ишчи счётлар режасидан фойдаланган ҳолда хўжалик операцияларини иккиёқлама ёзувларда акс эттиришнинг мажбу-рийлиги.
   
2. 
   Бухгалтерия ҳисоби объектларини рублда ва рус тилида ҳисобга олиш. Бошқа тилларда тузилган бирламчи ҳисоб ҳужжатларини рус тилидаги таржи-маси бошқа тилда ифодаланган реквизитлар қаторлари тагида ёзилиши лозим.
   
3. 
   Маҳсулотлар ишлаб чиқариш, ишларни бажарилиши, хизматларни кўр-сатилишига жорий харажатлар бухгалтерия ҳисобида капитал ва молиявий қўйилмаларга харажатлардан алоҳида тартибда ҳисобга олиниши лоим.
   
4. 
   Хўжалик операцияларининг ҳужжатлаштирилишини мажбурийлиги. Бир-ламчи ҳужжатлар хўжалик операцияларини содир этилиши ёки якунланиши билан дарҳол расмийлаштирилиши керак. Уларда корхона раҳбари томонидан тасдиқланган мажбурий реквизитлар бўлиши ллозим. Корхона раҳбари ҳуж-жатлар айланиши қоидаларини ва ҳисоб ахборотларини қайта ишлаш техноло-гиясини белгилаб беради.
   
5. 
   Ҳисоб ҳужжатларида мавжуд ахборотларни жамланиши ва тизимлаш-тирилишида фойдаланиладиган ҳисоб регистрлари, шакллари РФ Молия вазирлигининг бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботи бўйича услубий бошқарма томонидан ишлаб чиқилади ва уларга амал қилиниши назорат қилиб борилади. Ички ҳисоб ҳужжатларида акс эттириладиган ҳисоб регистрлари тижорат сири ҳисобланади.
   
6. 
   Ҳисоб объектлари пул ифодасида баҳоланади. Тўлов асосида ўзлашти-
   

рилган мулкни баҳолаш унга кетган ҳақиқий харажатларни жамлаш орқали амалга оширилади. Беғараз ёрдам сифатида олинган мулк кирим қилиш кунидаги бозор баҳосида ҳисобга олинади. Корхона томонидан мустақил ишлаб чиқарилган мулк уни тайёрлашга кетган харажатлар қиймати бўйича ҳисобга олинади. Бошқача баҳолаш тартиблари Россия қонунчилигида кўзда тутилган меъёрлар доирасида амалга оҳирилади.

7. 
   Мулк ва мажбуриятларни инвентаризациядан ўтказиш мажбурий ҳисоб-ланади. Инвентаризациясини ўтказиш тартиби корхона раҳбари томонидан қонунчилик асосида белгиланади.
   
8. 
   Корхона бухгалтерия ҳисобини юритиш учун ҳисоб сиёсатини ишлаб чиқиш ўрнатилган рухсат ва талабларга мувофиқ амалга оширилади. “Рухсат” ва “Талаб” тушунчлари ҳам бухгалтерия ҳиобини юритишнинг қоидаларидан саналади. “Рухсат” тушунчаси ғарб бухгалтериясида қабул қилинган "Бухгал-терия ҳисобининг асосий тамойиллари”га мос тушади. Маҳаллий ҳисобда мазкур тушунча ҳисоб ва ҳисобот юритишнинг қоидаларига тегишлидир.