1-мавзу. Умумий педагогика- таълим- тарбия назарияси. Умумий педагогиканинг илмий тадқиқот методлари. Reja

Pedagogik tushunchalar.

Pedagogika fanida bir biriga uzviy bog‘langan quyidagi tushunchalar mavjud: Tarbiya, ta‘lim, ma‘lumot. Tarbiya ijtimoiy hayot uchun zarur bo‘lgan hodisadir. Tarbiya jismoniy barkamollik, yaxshini yomondan farqlash, yuksak insoniy fazilatlarni shakllantirish qudratiga egadir. Tarbiya kishilik jamiyatining hamma bosqichlarida rivojlanib, o‘sib avloddan avlodga vorislik vazifasini bajargan, lekin har bir jamiyatda tarbiyaning maqsadi, vazifasi, mazmuni o‘ziga xosligi bilan farq qiladi.

Xalq iqtisodiy, siyosiy va ma‘naviy zaruriyatidan kelib chiqib yosh avlodni tarbiyalash muammolari dastlab xalq og‘zaki ijodiyoti, pedagogikasi, yozma yodgorliklari, pandnomalarda, ma‘rifatparvarlarning asarlarida bosh mavzu bo‘lib komil inson uchun zaruriy xodisa sifatida talqin etilgan. Xalq og‘zaki ijodiyotida tarbiya bosh masala sifatida tavsiflangan. Tarbiya va odob, vatanga cheksiz muhabbat, adolat, insof, adolatsizlik, botirlik, qo‘rqoqlik, mehnatsevarlik, bilimdonlik kabi g‘oyalar tarbiya vositasi hamdir.

Mustaqil O‘zbekiston Respublikasining milliy pedagogika fanida tarbiya-inson muammolari, ajdodlarimiz g‘oyalariga suyanib, quyidagi qonunlarga asoslanishi zarur deb hisoblanadi:

- tarbiya inson faoliyati jarayonida tartibli ta‘sir etuvchi mahsul bo‘lib, natijasini insonninig yashab turgan ijtimoiy sharoiti belgilaydi;

- inson kamolotining xarakterlovchi kuch o‘rtasidagi qarama-qarshiliklarni mavjudligi uning shaxsiy hayotida namoyon bo‘ladi;

- inson faoliyati jarayonida atrofdagi narsa va xodisalarga qiziqishini uyg‘otish va uni e‘tiqodga aylantirish;

- tarbiya jarayoni yoshlarni kattalar bilan, kattalarni yoshlar bilan qonuniy munosabati natijasida amalga oshiriladi.

Pedagogika fanining tizimi.

Pedagogika fani komil insonda jahon tajribalarida sinalgan tizim bo‘lgan bozor munosabatlarini shakllantirish, milliy meros, an‘analar, milliy va umuminsoniy qadriyatlarning boy manbaalari bo‘lgan ma‘naviy-ma‘rifiy tushunchalar haqida bilim, malaka hosil qilishda pedagogikaning ko‘p fanlar bilan aloqadorligi bilan ulug‘dir.

Pedagogika fanlar tizimida etnopedagogika, maktabgacha ta‘lim pedagogikasi, maktab pedagogikasi, ahloq tuzatish va mehnat pedagogikasi, jismoniy kamolot pedagogikasi, harbiy pedagogika, maxsus pedagogika, kar, soqov (surdo) pedagogika, ko‘rlar (tiflo) pedagogika, aqliy jihatdan orqada qolgan (oligofreno) pedagogika, pedagogik mahorat kiradi.

Pedagogika fani inson tarbiyasi bilan shug‘ullanganligi sababli unga hamma fanlar ko‘maklashishi tabiiydir. Inson tarbiyasining qaysi sohasini olib ko‘rsangiz, u qaysidir fan bilan aloqadorlikda amalga oshiriladi, o‘sha fanning qonuniyatlariga suyanadi.

Pedagogikaning metodik asosi, bilim nazariyasi va tarbiyadagi qonuniyatlari bevosita falsafa fanining ta‘sirida amalga oshiriladi.

Bundan tashqari etika, estetika, ekologiya fanlari bilan chambarchas bog‘liqdir. Pedagogika fanidagi xalq ta‘limi va bolalarni davrlarga bo‘lish tizimini asoslashda anatomiya, fiziologiya, maktab gigienasi, kabi fanlarning o‘rni kattadir. Pedagogika ilmiy tadqiqot metodlarini takomillashtirishda matematika, fizika, EHM kabi fanlar bilan bog‘lanadi.

Mustaqil O‘zbekistonda milliy pedagogika bevosita iqtisod fani bilan bog‘lanib, bozor iqtisodiyotiga o‘tish muammolarini, iqtisodiy tarbiya masalalarini uzviylik bilan amalga oshiriladi.