1 мавзу: Ҳужжатларни классификациялаш ҳақида умумий тушунча

Jorj Braun klassifikatsiyasi 
Ingliz  kutubxonashunosi  Jorj  Braun  XX  asr  boshlarida  juda  o‗ziga 
xos,  ammo  umuman  yaxshi  chiqmagan  va  amalda  foydalanish  noqulay 
bo‗lgan  kutubxona  klassifikatsiyasi  sxemasini  yaratib,  uni  «predmet 
klassifikatsiyasi» deb atagan edi. Braun bilimning asosiy sohalari bo‗limlarini 
dunyoning anorganik tabiatdan inson va jamiyatga tomon evolyutsiyasini aks 
ettiradigan  izchillikda  joylashtirgan;  ammo  u  bunda  tabiat  taraqqiyotini 
idealistik  tushunishga  asoslangan  edi.  Masalan,  Jorj  Braun  anorganik  tabiat 
haqidagi fanlarga «materiya», haqidagi fanlar deb qaragan, inson va jamnyat 
haqidagi fanlarni insonda aql-idrok mavjudligi bilan bog‗lagan edi. 
Asosiy bo‗limlar sxemada latin harflari bilan belgilangan; bir guruhdagi fanlar 
bo‗limlariga bir necha bosh harflar qo‗yilgan. Keyingi bo‗linmalar uch xonali 
raqamli  (tuzilishiga  ko‗ra  o‗nli  indekslarga  o‗xshash)  indekslar  bilan 
ifodalangan.  Jorj  Braun  texnikaga  doir  fanlar,  meditsina,  san‘at  degan 
alohida bo‗limlar hosil qilishdan voz kechib, 
bu  fanlarning  ayrim  sohalarini  ularga 
tegishli  nazariy  fanlar  bo‗limlariga  kiritgan 
edi.  
Masalan, 
mexanika 
bo‗limidan 
keyin 
sxemada mexanika bilan aloqador «amaliy» 
fanlar  (texnika)  san‘at,  yorug‗lik  fizikasi 
(optika)  bo‗limidan  keyin  —  yoritish 
texnikasi  bo‗limi,  tovush  fizikasi  (akustika) 
bo‗limidan  keyin  —  muzika  va  qo‗shiq 
bo‗limlari  keladi.  Shunday  qilib,  go‗yo  «predmet  komplekslari»  yaratilgan 
yorug‗lik»  predmeti,  «tovush»  predmeti  bilan  bog‗liq  bo‗lgan  barcha  bilim 
sohalari shu kompleksga kiritilgan edi. 
Jorj  Braun  nazariy  va  amaliy  fanlarni  bir-biriga  yaqinlashtirish 
haqidagi  to‗g‗ri  fikrni  rasman  amalga  oshirib,  texnikaga  oid  fanlar,  san‘at 
meditsinaning tabiiy komplekslarini buzgan. Braun anqlagichlar xususida yoki 

---

 
 
 
65 
ularning,  mualidek  «kategoriyalar»  xususida  ham  shunchalik  noizchildir. 
Sxemada «kategoriyalar»ning bitta jadvali berilgan bo‗lib, u juda xilma-xil va 
tasodifiy tartibda joylashtirilgan 1000 ta tushunchani o‗z ichiga oladi.