1 мавзу: Ҳужжатларни классификациялаш ҳақида умумий тушунча

Sonli xarakteristika sohasi
da kitobning betlar soni, illyustratsiyalari, 
rasmlari, umumiy betlar soniga kirmagan hujjatlar, ilovali materiallar, kartalar, 
atlaslar, sxemalar, jadvallar, rangli rasmlar, portretlar, grafiklar, tablitsalar va 
h.klar beriladi.
Seriya sohasi
da asarning adabiy yo‘nalishni, adabiy janrning nimasini 
aniqlaydigan va qaysi kitobxonlarga mo‘ljallanganligini ko‘rsatuvchi ma’lumotlar 
va xalqaro standart seriya va kitob nomerlari beriladi. 
Eslatmalar sohasi — 
Bu sohada quyidagi tartibda ma’lumotlar beriladi. 
Asosiy sarlavha, mualliflar haqida, chiqsh ma’lumotlari haqida,Ilovali 
materiallar, seriya, kitob, tekstning tili, xulosa, kitob mazmuni, bibliografik 
spravkalar, poligrafik bezatilishi haqidagi qo‘shimcha ma’lumotlar yoziladi. 
Xalqaro standart kitob nomeri sohasi.
 Kitobning xalqaro standart raqami. 
ISBN — majburiy element hisoblanadi. ISBN – kitobni registratsiyadagi o‘tkazish, 
kitob almashish, kitob savdosi, matbuot statistikasi uchun zarur ma’lumotlarni o‘z 
ichiga olgan tasvir sohasi. Kitobning standart raqami — registratsiya xarakteridagi 
xarf raqamli koddir. Standart raqami kitobda titul varaqning orqasida chap quyi 
burchakda joylashadi. ISBN – International Standart book number kutubxonachilik 
— bibliografik tashkilotlarda ro‘yxatga olinadigan nashrlarga beriladigan maxsus 
belgi; ISBN tomonidan ishlab chiqilgan va tasdiqlangan raqam. Bu raqam Xalqaro 
va milliy matbuot agentligi tomonidan har bir kitobni aynan tenglashtirish 

---

38 
maqsadida beriladigan harflardan va defis yordamida 4 guruhga ajratilgan 10 sonli 
koddan iborat
4
. 
Asosiy tasvirlar har bir nomdagi hujjat uchun qilinsa, yordamchi tasvirlar 
ayrimlari uchun qilinadi. 
Alfavit katalogida yordamchi tasvirning uchta turidan: qo‘shimcha, seriyali, 
analitik turlaridan foydalanamiz. Yordamchi tasvirlarning keng tarqlagan turi — 
qo‘shimcha tasvirdir. Uning asosiy vazifasi faqat kitobni qidirib topishni 
osonlashtirish emas, balki katalogga ayrim mualliflarning asarlarini, u yoki 
muassasa nashrlarini to‘la ko‘rsatishdan iboratdir. 
Tasvir sxemasi 
Tasvir boshi 
Asosiy sarlavha [Materialning umumiy ifodalanishi]=Parallel sarlavha: 
Sarlavhaga tegishli ma’lumot/Javobgarlik to’g’risida birinchi ma’lumotlar;