1-Mavzu: Transmissiya turlari va agregatlari konstruksiyasi Reja

 
 
105-rasm. Orqa yetakchi bo‘lgan (klassik) avtomobilning transmissiyasi. 
I-digatel; II-ilashish muftasi; III-Uzatmalar quttisi; IV-keltirilgankardanli 
uzatma:1-elastik mufta; 2-shlitsali birikma; 3-oldingi kardanli val; 4-tayanch 
podshipnik; 5-oldingi kardan sharniri; 6-orqa kardan val; 7-orqa kardan sharniri; 
V-orqa ko‘prik,asosiy uzatma va differensial: 8-yarimo‘q; 9-yetaklovchi(orqa) 
g‘ildirak.
 
 
 
 
106-rasm. Old yetakchi bo‘lgan avtomobilning transmissiyasi. 
 
I -dvigatel, II-ilashish muftasi, III-uzatmalar qutisi, IV-asosiy uzatma, V-
yetakchi g‘ildirak uzatmasi, VI-yetakchi g‘ildiraklar.
 
G`ildiraklarga uzatilgan moment miqdorining g`ildirak radiusiga nisbati 
g`ildirak bilan tayanch yuza orasida hosil bo`ladigan yetaklovchi kuchga tengdir. 
Bu kuch avtomobilning harakatiga qarshilik ko`rsatuvchi kuchlarni yengishga va 
avtomobilning tezlanishiga sarf qilinadi. 
Asosiy uzatma, differentsial va yarim o`qlar birgalikda yetaklovchi 
ko`prikni tashkil etadi. 
Orqa 
g`ildiraklar 
yetaklovchi 
va 
dvigatel 
orqada 
joylashgan 
avtomobillarning transmissiyasi 107-rasmda keltirilgan. 

---

107-rasm. Mexanik transmissiya (orqa g`ildiraklar yetaklovchi, dvigatel orqada).
 
 
I-dvigatel; II-ilashish muftasi; III-uzatmalar qutisi; IV-asosiy uzatma; V-
yetakchi g`ildiraklar uzatmasi; VI-yetakchi g`ildiraklar. 
 
 
108-rasm. Mexanik transmissiya sxemalari: 
a,b-mexanik transmissiya 4x2 avtomobili uchun; v-mexanik transmissiya 
4x4 avtomobil uchun, g-mexanik transmissiya 6x4 avtomobil uchun; d- mexanik 
transmissiya 6x6 avtomobil uchun; e-gidrohajmli va elektrik transmissiya 4x2 
avtomobili uchun; j,z-mexanik transmissiya 8x8 avtomobili uchun. 
1-dvigatel, 2-ilashish muftasi, 3-uzatmalar qutisi, 4-kardan uzatmasi, 5-
asosiy uzatma, 6-kardan sharniri, 7-taqsimlash qutisi, 8-differentsial, 9-nasos 
(generator), 10-gidromotor (elektrodvigatel).

---

 
108, b-rasm da g`ildirak formulasi 4x4 bo`lgan mexanik transmissiyaning sxemasi 
keltirilgan. G`ildirak formulasi 4x2 bo`lgan avtomobilning transmissiyasidan farqli 
qo`shimcha taqsimlash qutisi 7 o`rnatilgan, taqsimlash qutisidan burovchi moment 
kardan uzatmalari 4 orqali yetaklovchi ko`priklarga uzatiladi. 

---

Oldingi yetaklovchi ko`prikda asosiy uzatma, differentsial va yarim 
o`qlardan tashqari burovchi momentni yetaklovchi va boshqariluvchi g`ildiraklarga 
uzatish uchun kardan sharnirlari 6 o`rnatilgan. Ba`zida yetaklovchi ko`priklarga 
burovchi momentni ma`lum bir nisbatda uzatish uchun taqsimlash qutisida 
o`qlararo differentsial o`rnatiladi. 
Uch o`qli avtomobillarning mexanik transmissiyalarida oraliq va orqa 
yetaklovchi kopriklarga burovchi moment bir umumiy val orqali (4-rasm, g) 
uzatiladi.
Xususan 
avtomobilning 
tеxnik 
mukammalligini 
ko’rsatuvchi 
ko’rsatkichlari: