1 мавзу: Тижорат банкларда бухгалтерия ҳисобни ташкил этишнинг асослари

Пассив муомалалар ёрдамида банклар ўз ресурсларини шакллантиради (масалан, депозитлар, сертификатларни сотиш, бошқа банклардан кредит олиш ва бошқалар).
Банклар актив операцияларни амалга ошириш оркали узининг ва четдан жалб килинган ресурсларини тўрли хўжалик субъектлари ахолининг эхтиёжлари учун жойлаштиради.
Банклар кўрсатаётган хизматларни тўланишига қараб пулли ва бепул хизмат турларига бўлинади. Аммо бу банкдаги хизмат турларининг баъзилари бепул ёки пулли деган маънони билдирмайди. Банк узи баъзи томонларни ҳисобга олиб ҳисоб-китоб, депозит ва кредит операцияларининг таркибидаги баъзи хизмат турларига хак тўлашни белгиламаслиги мумкин.
Моддий неъматларнинг харакати билан боғликлигига қараб банк хизматлари қўйидагича тўркумланади:
Унинг харакати билан боғлик бўлган хизматлар;
Соф хизматлар.
Банклар ўзларининг пул операциялари билан моддий неъматларининг харакатига сабаб бўлади ва бунда янги кушимча кийматлар яратишади.
Соф хизматлар бевосита моддий ишлаб чиқариш жараёни билан банд бўлган хўжалик субъектларига ва алохида жисмоний шахсларнинг талабларини кондириш учун кўрсатилади.
Умуман банк кўрсатадиган хизматлар қўйидаги хусусиятларга эга: уларни захира сифатида кўрсатиш мумкин эмаслиги, унумли характерга эга эканлиги, капитал банк хизматининг объекти бўлиб ҳисобланиши, актив ва пассив операцияларни уз ичига олиши, факат банкнинг монополиясига айланмаслиги ва бошқалар.
Актив операцияларнинг кенг ёйилган турларига қўйидагилар киради:
- ссуда;
- инвестиция;
- депозит;
- ва бошқа чет эл валюталари.
Пассив операцияларнинг қўйидаги 4 шакли мавжуд:
а) тижорат банки қимматли қоғозларнинг биринчи эмиссияси;
б) фойдадан фондларни тузиш ва уларни кўпайтириш учун ажратмалар қилиш;
в) бошқа юридик шахслардан кредитлар олиш:
г) депозит операциялари.


Таянч иборалари
Операцион кун, шахсий ҳисобварак, пул муомаласи, кредит, банклараро операциялар.
Назорат саволлари
1. Банкларда бухгалтерия ҳисобининг объектлари нималардан иборат?
2. Банкларда бухгалтерия ҳисобининг олдига кандай асосий вазифалар қўйилган?
3. Банк операциялари уз хусусиятларига қараб кандай тўркумланади?