|
Амалий машғулот.
Керакли материаллар:
давлат таълим стандарти, ўқув дастури, дарслик ва
методик қўлланмалар нусхалари.
Жиҳозлар:
компьютер, проектор, флипчарт доска, маркер, стикер.
Тингловчиларни икки гуруҳга бўлган ҳолда иш фаолияти ташкил қилинади.
1-гуруҳ “Технология ва дизайн”.
2-гуруҳ “Сервис хизмати” деб номланади.
Бу гуруҳларга номларига мос ҳолда топшириқлар берилади.
1. Давлат таълим стандарти ва ўқув дастурига киритилган мавзуларни
синфлар ва йўналишлар кесимида таҳлил қилган ҳолда мавжуд методик эҳтиёжни
аниқлаш (9-10-жадваллар).
9-жадвал
Ўхшаш
жиҳатлари
Фарқли
томонлари
Такомиллаш-
тирилганлик
даражаси
йўналиш номи
синфи
ДТС
(1999 йил
16 августь)
133
Ўхшаш
жиҳатлари
Фарқли
томонлари
Такомиллаш-
тирилганлик
даражаси
ДТС
(2010 йил
1 июль)
ДТС
(2017 йил
6 апрель)
10-жадвал
Т/р
Аввалги ўқув
дастури
(2010 йил)
С
оат
и
Я
сал
ад
и
ган
бую
м
н
ом
и
Т/р
Янги қабул қилинган
ўқув дастури
(2017 йил)
С
оат
и
Фарқ
и
Я
сал
ад
и
ган
бую
м
н
ом
и
йўналиш номи
синфи
Жами:
Жами:
2. Дарслик ва методик қўлланмалар мазмунини қиёсий таҳлил қилиш орқали
уларни
янада
такомиллаштириш
бўйича
таклифлар
ишлаб
чиқиш
(11-12-жадваллар).
11-жадвал
Т/р
Дарслик
номи
Дарслик мазмунини қиёсий таҳлили
Мавзулар
Мавзулар
мазмуни очиб
берилганлиги
Топшириқ ва
вазифалар
(уйга вазифа,
савол ва
топшириқлар,
бошқотирма,
ребус ва
бошқа)
Иллюстрация
(расмлар,
чизмалар,
схемалар,
жадваллар,
карталар) ва
бошқа
Т
ак
л
и
ф
л
ар
йўналиш номи
134
12-жадвал
Т/р
Методик
қўлланм
а номи
Методик қўлланма мазмунини қиёсий таҳлили
Мавзулар
Мавзулар
мазмуни очиб
берилганлиги
Топшириқ ва
вазифалар
(уйга вазифа,
савол ва
топшириқлар,
бошқотирма,
ребус ва
бошқа)
Иллюстрация
(расмлар,
чизмалар,
схемалар,
жадваллар,
карталар) ва
бошқа
Т
ак
л
и
ф
л
ар
йўналиш номи
Назорат саволлари
1. Давлат таълим стандарти, ўқув дастури, дарслик ва методик қўлланмалар
мазмунини қиёсий таҳлил қилиш асосида қандай билимларга эга бўлдингиз?
2. Ўқув дастурига киритилган мавзуларни синфлар ва йўналишлар кесимида
таҳлил қилган ҳолда мавжуд қандай методик эҳтиёжни аниқладингиз?
3. Дарслик ва методик қўлланмалар мазмунини қиёсий таҳлил қилиш орқали
уларни янада такомиллаштириш бўйича қандай таклифлар ишлаб чиқиндиг?
2-мавзу: Технология фани ўқув дастурига янгидан киритилган мавзуларни
ўқитиш методикаси
(4 соат амалий машғулот)
Амалий машғулотдан кўзланган мақсад:
“Технология ва дизайн” йўналишининг “Полимер материалларга ишлов
бериш технологияси”, “Рўзғоршунослик асослари” ва “Электроника асослари”,
“Сервис хизмати” йўналишининг “Рўзғоршунослик асослари” бўлимлари
мавзулари бўйича битта танланган мавзу бўйича маҳсулот (буюм) тайёрлаш.
Тингловчилар фаолиятини ташкил қилиш бўйича йўл-йўриқлар.
ҳар бир тингловчига мустақил бажариш учун қуйидаги бўлимлар бўйича
битта танланган мавзу бўйича маҳсулот (буюм) тайёрлаш;
танланган мавзу бўйича маҳсулот (буюм) тайёрлашнинг технологик
харитасини ишлаб чиқиш;
технологик харита асосида хавфсизлик техникаси ва санитария-гигиена
қоидаларига амал қилган ҳолда маҳсулот (буюм) тайёрлаш.
Амалий машғулот учун назарий материаллар.
Ҳаракатланувчи содда қурилмалар (роботлар) тайёрлаш.
Саноат роботи деб – манипулятор ҳамда бошқариш системасидан иборат
бўлган механик қурилмага айтилади.
135
Манипулятор деб – одам қўли ҳаракати ёки ишчи функцияларини бажара
оладиган ва одам орқали ёки автоматик равишда бошқариладиган қурилмага
айтилади.
Манипулятор
асосан
юритмалардан,
узатиш
механизмларидан,
мувозанатловчи юклардан ҳамда чангал қурилмаларидан иборат бўлади.
Робот (чехча робота – эрксиз меҳнат, роб – қул) – инсоннинг ҳаёти учун
хавфли шароитлар (кучли радиатсия, юқори т-ра ва б.)да, одам бориши қийин
бўлган объектларда (сув остида, космосда) киши функтсиясини қисман ёки тўла
бажарувчи машина.
Робот терминини биринчи марта 1920 йилда чех ёзувчиси К.Чапек ўзининг
ёзган песасида ишлатган.
Роботлар, асосан, 3 турга бўлинади:
1. Қатъий дастур асосида ишлайдиган робортлар,
2. Одам (оператор) бошқарадиган робортлар.
3. Сунъий интеллектли (интегралли) робортлар.
Иш бажариш турига қараб, Робот манипуляторлар, ахборот узатувчи робот,
одимловчи робот ва бошқаларга бўлинади.
Роботларнинг ташқи кўриниши ҳам, хаттиҳаракатлари ҳам одамни эслатади,
яъни улар антропоморф (одамсимон) машиналар ҳисобланади ва б. машиналардан
шу хусусияти билан фарқ қилади.
Роботлар техникасининг асосий иккита йўналиши мавжуд: саноатда
ишлатиладиган ва фавқулодда (экстремал) шароитда ишлатиладиган роботлар
техникаси. Саноатда ишлатиладиган робот, Масалан: робот манипуляторда
“механик қўллари” ва ташқи бошқариш пулти ёки ўзига ўрнатилган дастурли
бошқариш қурилмаси, ЭҲМ (компьютер) бўлади. Оператор робот қўлларининг
ҳаракатини бевосита ёки телевизор экранидан кузатиб бошқаради. Кўпинча робот
автоматик бошқариш тизими биланн жиҳозланади. Робот манипуляторлар, асосан,
киши саломатлиги учун хавфли бўлган (экстремал) шароитларда қўлланилади.
Роботлар
жараёнларни
автоматлаштиришнинг
энг
самарали
воситаси
ҳисобланади. Роботлардан фойдаланиш соҳалари борган сари кенгайиб бормоқда.
Масалан, Японияда 6 минг метргача чуқурликда ишлай оладиган робот «геолог»,
нотани “ўқиб” электр гитара чаладиган робот “машшоқ”, Австралияда қўй жунини
қирқадиган робот “сартарош”, АҚШ да сув остида ишлай оладиган робот “ғаввос”
яратилган. Германияда эса Роботлар полицияда ишлайди (уларга портловчи
моддалар
ўрнатилган
машиналарни
очиш
вазифаси
топширилади).
Автомобилсозлик
ривожланган
барча
мамлакатларда
(шу
жумладан,
Ўзбекистонда) роботлар машиналарни йиғишда (айниқса, пайвандлаш ишларида)
қатнашади. Ҳозирги кунда ихтирочилар автомобилни бошқара оладиган роботни
ясаш билан шуғулланишмоқда. Бундай роботнинг варианти Волксваген (ВW)
136
заводида (Германия) яратилган. “Клаус” лақабли ушбу робот 2000 йилда намойиш
қилинган. У бошқа роботлар каби 2 қўл ва 2 оёқди эмас, балки 3 қўл ва 3 оёққа эга.
Бу робот 2002 йилги кўргазмада ҳам иштирок этган, лекин ҳали амалда
қўлланилганича йўқ. Бундай роботлар устида Японияда ҳам тажрибалар олиб
борилмоқда. “Сони” компанияси (Япония) сунъий интеллектли “Айбо” (“Ўртоқ”)
номли роботни яратди (2004). У уйдаги кўп ишларни (мебелни суриш, ойнани
артиш, телефон жиринглаганда уй эгасини чақириш ва б.ни) бажаради.
Do'stlaringiz bilan baham: |
