1-мавзу. Технологик жараёнлар ва ишлаб чиқаришни автоматлаштириш соҳасига оид асосий атама ва тушунчалар Режа

3 - мавзу. Автоматик ростлаш тизимлари ҳақида тушунчалар
Режа:
1.Ростлаш тизимларининг ишлаш принсиплари.
2. Автоматик ростлаш ва ростлашнинг вазифалари
3. . Автоматик ростлашга мисоллар

5.1-расмда қуритиш шкафидаги ҳароратнинг қийматини дастакли ростлаш йўли билан ушлаб туриш имконини берувчи схема келтирилган. Инсон-оператор симобли техник термометрнинг кўрсатишидан келиб чиққан ҳолда қиздириш элементи ҚЭ ни рубильник Р ёрдамида тармоққа улайди ёки ундан ажратади.

Дастакли ростлашнинг характерли хусусиятларидан бири ростлаш тизимининг очиқлигидан иборт бўлиб, тизимнинг чиқиши унинг киришига ҳеч қандай таъсир кўрсатмайди.
Тизимнинг ёки қурилманинг киришига берилаётган таъсир кириш таъсири деб аталади.
Тизим ёки қурилманинг чиқишидан олинаётган таъсир чиқиш таъсири дейилади.





1-расм. Қуритиш шкафининг ҳароратини дастакли ростлашнинг схемаси.

Ҳароратни дастакли ростлаш тизимидаги (1-расм) қуритиш шкафидаги ҳароратнинг қиймати (чиқиш таъсири) операторнинг аралашувисиз рубльникнинг ҳолати (уланганлик ёки ажратилганлик) га (кириш таъсирига) ҳеч қандай таъсир кўрсата олмайди.

Тизимнинг киришидаги ҳолат операторнинг ҳаракатлари туфайли тизим чиқишининг ҳолатига мосланади. Шундай қилиб, фақатгина операторнинг иши туфайлигина ростлаш тизими туташтирилади. Ростлаш жараёнини тўла автоматлаштириш учун тизимни оператор иштирокисиз туташтириш зарур.
Мисол сифатида келтирилган ростлаш тизимининг очиқлиги унинг структуравий схемасидан яққол кўринади. Тизимнинг структуравий схемаси дейилганда ушбу тизим ёки қурилмани ҳосил қилувчи функционал блоклар ва улар ўртасидаги алоқалар тўпламининг график тасвири тушунилади. Тизим ва қурилмаларнинг функционал блоклари эса маълум бир функцияни бажарувчи конструктив асосланган қисмлар ҳисобланади. Кўриб чиқилаётган 1-расмдаги тизимнинг функционал блоклари қуйидагилардан иборат: қиздириш элементига эга бўлган қуритиш шкафи, у ўз киришига келаётган электр энергиясини иссиқлик энергиясига айлантиради; термометр қуритиш шкафидаги ҳароратнинг қийматини ўлчайди; электр рубильник оператор ёрдамида қуритиш шкафига электр энергиясини берилишини таъминлайди.
1-расмда тасвирланган тизимнинг структуравий схемаси 2-расмда келтирилган.