1. Mavzu: Ta`limni moderenezatsiyalash sharoitida maktabgacha ta`lim yoshidagi bolalarda matematik tushunchalarni rivojlantirish metodikasining nazariy asoslari. Reja

18.Mavzu: O‘rta guruh yoshidagi bolalarni tevarak
atrofda mo`ljal olishga o`rgatish.
Reja
1.Narsalaming fazoviy joylashuvini belgilash.
2.«Uzoqroq», «yaqin», «uzoq» so'zlari haqida tasavvur hosil qilish.
O‘rta guruhda bolalar u yoki bu narsalaming yuqorida, pastda, oldinda, orqada. chapda, o'ngda jadallashganligini aniqlay olishni o'rganishi kerak. Fazoviy yo'nalishlami farq qilishda taqqoslashni aniqlash asos bo‘lib xizmat qiladi. 0‘quv yili boshida bolalarning alrof-muhitga munosabati qay darajada ekanligi tckshirib ko'riladi va bu ko'nikma mustahkamlanadi.
O‘ng va chap qo'lni farq qilish mashqlariga katta e’tibor beriladi, chunki chap hamda o‘ng nirna ekanini bilish mazkur yoshdagi bolalar uchun ancha qiyinlik qiladi: qo‘1 bilan old tomonni, orqa tomonni, yuqorini, pastni, chapni, o‘ngni ko'rsa- tish ko'nikmalari mustahkarnlanadi.
Narsalaming fazoviy joylashuvini belgilash.
Bolalarni turgan joylariga nisbatan, oldinga, orqaga va shu kabi yo'nalishlami ko'rsatishga o'rgatib bo'lgach, ularga narsalar o'zlarining qaysi tomonlarida turganligini (oldinda, oldi lomonda, orqa tomonda, orqasida, chapda. o'ngda, yuqorida, pastda) aniqlashni mashq qildirishga o'tish mumkin. Awal bolalarga ulaming qarama-qarshi tomonlarida, oldinda—orqada, o'ngda—chapda turgan faqat ikkita o'yinchoq yoki buyumning joylashish o'rnini aniqlash taklif qilinadi. Keyinchalik bu narsalaming soni 4 tagacha ko'paytiriladi. Narsalar oldin boladan unchalik uzoq bo'lmagan masofada («yonida») joylashtiriladi. Asta-sckin bu masofa orttirib boriladi.
Bola narsalaming turgan joyini aniqlab bo'lgandan so'ng unga chap va o'ngga (90°), keyin esa orqaga (80") aylanish taklif qilinadi. Keyinchalik bu narsa bolalarga narsalar o'zlarining qaysi tomonlarida joylashganini aniqlashda nisbiylik borligini tushunib olish imkonini beradi. Bola chapga burilsa, stol cndi uning chap tomonida emas. balki o'ng tomonida bo'ladi. Bolalarning harakatlari va joydan- joyga o'tishi bilan bog'liq bo'lgan mashqlar eng samarali mashqlardir.
Narsalaming mashqlari mashg'ulotlarda ham, kundalik hayotda ham amalga oshiriladi. «Nima qayerda turibdi, top?», «Kim ketdi va u qayerda turgan edi?» kabi didaktik 0‘yinlar o'tkazishga katta ahamiyat beriladi.
Bolalar asosiy fazoviy yo'nalishlarni farq qilish va nomini aytishni bilib olganlaridan keyin ulami ko'rsatilgan yo'nalishda harakat qilishga o'rgatiladi. Buning uchun awal «Qayerga borasan,
nima lopasan?» o'yinidan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Bu o'yinning maqsadi bolalarga asosiy fazoviy yo'nalishlami arnaliy farq qilishni va bclgilashni mashq qildirishdir.
Tarbiyachi bolaning turadigan joyini (oldinda, orqada, chapda, o'ngda) taxminiy hisobga olib, xonaning turli joyiga o'yinchoqlami yashirib qo'yadi. Masalan: bola parda (ko'chma pardacha) orqasidagi ayiqchani va qalamni tokchaga yashirib qo‘yadi va hokazo.
Tarbiyachi bolalarga topshiriqni tushuntirib: «Bugun sizlar yashirib qo'yilgan o'yinchoqlami topishni o'rganasizlar», — deydi va bir bolani chaqirib: «Oldinga yursang ayiqchani topasan, orqaga yursang qalamni topasan. Sen qayoqqa borishni istaysan va u yerdan nima topasan?», — deydi.
Bola yo'nalishni tanlab olishi, uning nomini aytishi va shu yo'nalishda borishi kerak. U o'yinchoqni topgach, qaysi o'yinchoqni va qayerdan topganini aytadi. («Men orqaga yurdim va tokchadan qalamni topdim».)