1-mavzu: Sug`urtaning iqtisodiy mohiyati va funksiyalari. Reja: Sug‘urta nazariyasining kelib chiqish tarixi. Sug‘urta nazariyasi predmeti va ob’ekti

4 – мавзу: Суғуртада тариф сиёсати.


Режа:

1. 
   Суғурта тарифи ва унга таъсир этувчи омиллар.
   
2. 
   Суғурта фаолиятида актуар ҳисоб-китоблар.
   
3. 
   Суғурта ставкаси турлари ва уларни ҳисоблаш.
   

1-савол баёни: Суғурта тарифларини оптимал даражада белгилаш суғурта тизими барқарорлигини таъминлашнинг муҳим омили сифатида қаралади.
Суғурта тарифларини белгилаш қатор услубиятларга, хусусан, эҳтимоллик назариясига биноан суғуртачиларда шакллантирилган маълумотлар базасига асослангандир.
Хусусан, тарифларни белгилашда ҳар бир шартнома бўйича қуйидаги:

• 
  суғурта ҳодисаси юз бериши эҳтимоли;
  
• 
  суғурта мукофотининг ўртача катталиги;
  
• 
  тўланиши эҳтимоли бўлган суғурта қопламасининг ўртача суммаси каби омиллар эътиборга олинади.
  

Рисклар трансфери бўйича тарифларни аниқлаш услубиятларида объектларнинг ўзига хослиги тўлиқ акс этмаган. Шуни таъкидлаш керакки, тарифларни белгилашда унга таъсир этувчи қатор омиллар қатъий эътиборга олинган услубиятнинг самараси кутилган даражада бўлиши мумкин. Хусусан, бундай услубият:

• 
  суғурта объектларини таснифлаш (гуруҳлаш);
  
• 
  ҳар бир гуруҳнинг ўзига хос томонларини аниқлаштириш;
  
• 
  Ўзига хос хусусиятларини сон жиҳатдан баҳолаш услубиятини ишлаб чиқиш;
  
• 
  ҳар бир гуруҳ объектларининг умумий томонларини акс эттирган маълумотлар базасини шакллантириш;
  
  • 
    тарифларни ҳисоблашнинг дастурий таъминотини йўлга қўйиш каби бир қатор саъй-ҳаракатларни амалга ошириш талаб этади.
    

Суғурта фаолиятида зарарлилик кўрсаткичлари ўзгариши суғуртачининг суғурталанувчилардан ундирган мукофотлари суммаси жамлаши ва уларни инвестициялар бозорида жойлаштириши жараёнидаги воситачи сифатидаги роли Билан ҳам изоҳланади.
Инвестицион фаолиятдан олинган фойда суммаси суғурта компаниясининг тариф сиёсатига таъсир этувчи муҳим омил саналади. Қайд этиш лозимки, суғурта операцияларидан кўрилган зарарни инвестиция фаолиятидан олинган фойда ҳисобидан субсилия қилинишига бўлган муносабат ҳам турличадир.Хусусан, бундай фаолият, бир томондан, маблағлар тақчиллигида рақобатга мос бўлган тариф сиёсатини юритиш учун айнан инвестициялар бозорида қулай конъюнктуранинг юзага келиши ҳисобига захирани талаб даражасида шакллантириш имкониятини юзага келтирса, бошқа томондан, айнан шундай фаолиятдан олинган даромад ҳисобига техник натижаларни тенглаштириш учун суғурта фондидан жалб этиладиган маблағлар етарли даражада бўлишини таъминловчи омил сифатида қаралаётганлигини ҳам қайд этиб ўтиш лозимдир.Мазкур ҳолат суғуртачининг ўз жавобгарлигига қабул қилган риск бўйича назорати сустлашувининг омили бўлмаслиги лозим.
Ҳозирга қадар, суғурта амалиётида мажбуриятлар ҳажми, эркин активларнинг тузилиши ва баҳоси, молиявий кафиллик таъминланганлиги, суғурта портфелининг рационал шаклланиши Билан боғлиқ бўлган рисклар тақсимоти, суғурта захиралари шакллантирилиши борасида ягона бир концепция ишлаб чиқилмаган. Шу боис суғурта ташкилотлари бу муаммоларни эмперик тарзда ҳал этишга мажбур бўлмоқда.