1-Mavzu: sql tiliga kirish

Мисол учун 
 
Type  instructor = record  
 
Id : char(5); 
 
Name : char(20); 
Salary : numeric(8,2); 
end; 
 
Bu kod o‘zida 3 ta yozuv maydoni bo‘lgan ro‘yhatni bildiradi. Shuningdek 
ma’lumotlar bazasidagi ma’lumotlar o‘zgartirilishi, o‘chirilishi yoki yangi 
ma’lumot qo‘shilishi mumkin.   
 
                                
1 .1- rasm. Ma’lumotlar tuzilishining 3 ta bosqichi.  
• 
Ma’lumot modellari  
• 
Malumotlar  bazasi  tuzilmasining  asosi  bu  ma’lumot  modellaridir.  U  o‘z 
ichiga  ma’lumotlarning  o‘zaro  bog‘lanishi,  ularning  tuzulish  ketma-ketligi  va 
boshqa  bir  qancha  ma’lumotlarni  oladi.  Model  ma’lumotlar  bazasida  fizik, 
mantiqiy  va  ko‘rsatish  bosqichlarini  tasvirlashni  o‘ziga  xos  bir  ko‘rinishi. 
Ma’lumot modellari quyidagi 4 ta turkumga bo‘linadi:  
• 
Munosabat modeli. Jadvallarni va ulardagi ma’lumotlarni o‘zaro bog‘lanish 
munosabatlarini  tasvirlash  uchun  foydalaniladi.  Har  bir  jadvalning  bir  necha 
ustunlari  va  har  bir  ustunning  yagona  takrorlanmas  nomi  bo‘ladi.  Bu  model 
ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimida juda keng foydalaniladi.   
• 
Mohiyat - aloqa modeli. Bu modeldan asosan obektlarning  yig‘indisini va 
ular o‘rtasidagi bog‘liqlikni tasvirlaydi. Mohiyat bu biror narsa yoki obekt haqiqiy 
dunyodagi  boshqa  obyektlardan  farqlaydi.  Bu  modeldan  ma’lumotlar  bazasi 
tuzilmasida keng foydalaniladi.  

---

• 
Obekt-baza ma’lumot  modeli.  Obektga yo‘naltirilgan  dasturlash dasturlash 
metodlari ichida ustuvor hisoblanadi. Obektga yo‘naltirilgan ma’lumot modelida 
tayyor obyektlardan foydalaniladi.  
• 
Yarimtuzilgan ma’lumotlar modeli. Bu model ma’lumotlarning o‘ziga xos 
xususiyatlarini  aniqlashga  imkon  beradi.  Bu  model  yuqorida  keltirib  o‘tilgan 
modellarga  zid  ishlaydi.  Bunda  har  bir  ma’lumot  qismini  o‘ziga  xos  xususiyati 
o‘rnatilgan bo‘lishi kerak.  
SQL (Structured Query Language) Strukturalashgan so‘rovlar tili. Aniq qilib 
aytganda SQL – ma’lumotlarni qism tili, chunki ma’lumotlar bazasini boshqarish 
tizimi boshqa тил vositalariga ham ega. SQL yaratilayotganda, oddiy tabiiy tilga 
yaqin relyatsion m’lumotlar bazasini so‘rovlar tili sifatida loyihalaydi.   
SQL tili deklarativ (tavsiflovchi ) til hisoblanadi, shu bilan u dasturlash 
tillaridan farq qiladi. Buning ma’nosi SQL tilida beriladigan ifodalarni nima 
qilish kerakligini tavsiflaydi, ya’ni uni qanday bajarish kerakligini ko‘rsatmaydi. 
SQL tili:  

 
Operatorlar;  

 
Kursatmalar;  

 
Funksiyalar, to'plamidan iborat. 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

  AMALIY ISH №2 
                               Mavzu. Mantiqiy dasturlash.