G’arb maktablarining psixoanaliz va guruhiy usullar haqidagi qarashlari
Z.Freydning o’zi hech qachon guruhiy psixoterapiyani ishlatmagan bo’lsa ham, ko’pgina uning tadqiqotchilari guruhda psixoanalik davolash usullarini ishlatganlar. Birinchi navbatda Alьfred Adlerni keltirishimiz mumkin, u Freyddan farqli ravishda insonning rivojlanishida ijtimoiy omillarning o’rni katta ekanligini ta’kidlagan. Uning fikriga ko’ra aynan guruh maqsad va qadriyatlarni shakllanishiga asos bo’ladi ularni tashqi hayotga moslashtiradi.
Psixoterapevtlar tomonidan guruhda psixonaliz keng qo’llanilgan, ular L.Uender, P.SHilьder, T.Barrou (u guruhiy tahlil atamasini taklif qilgan), A.Volьf (guruhda tahlil atamasini kiritgan bo’lib, psixoterapevtsiz ham ishlash mumkin degan fikrni bildirgan) va boshqalar. Amerikaning psixoterapiyasida psixoterapevtlar guruhiy usullarni keng qo’llay boshlashgan, yevropa olimlari esa faqat urush vaqtida nevrozlarni oldini olish uchungina ishlatganlar. Guruhda emotsional holatlarni tahlil qilish uchun ishlatilgan. Terapevtik jamiyat atamasi keng qo’llanila boshlagan. Terapevtik jamiyat atamasi ikki olim o’rtasida turli xil baxs munozaralarni keltirib chiqargan. Ular S.Slavson va Dj.Moreno hisoblanadi. Morenoning fikriga ko’ra terapevtik jamiyat yaxshi samara beradi, insoniyat terepevtik jamiyatga aylanishi mumkin Bunga Andjon fikrni Z.Foulks, V.Bion, T.Maynlar bildirishgan. S.Slavson o’smirlar uchun psixoanalitik guruhni tashkil qilgan, uning asosiy g’ryasi faollik orqali ta’sir qilish bo’lgan, bunda o’zaro ta’sir holatiga katta ahamiyat qaratilgan. Guruhiy psixoterapiya va trening guruhlarida Kurt Levinning g’oyalari katta ahamiyat kasb etgan, aynan u AQSHda loborotor trening g’oyasini kiritgan aynan «maydon nazariyasi» guruhiy dinamika va guruhiy fenomenlarning shakllanishiga asos bo’lib hizmat qildi. Uning fikricha «Bir insonnni o’zgartirish, guruhiy insonlarni o’zgartirishdan qiyinroqdir.
Insoniy va ekzistensial yo'nalishlari, so'nggi ikki asr falsafiy va psixologik tafakkur, aslida, fikricha bir "hayot falsafasi" Shopengauer ning Nietzsche ning falsafiy irrationalism, intuitionism kabi oqimlar süblimleştirme, natijasi, falsafiy ontoloji Scheler rivojlantirish natijasida Evropada o'tgan asrning o'rtalarida paydo Freyd va Jung psikanaliz va Heidegger, Sartre va Camus ning Ekzistensializm. Horney, From, Rubinshteyn asarlarida, bu munosabatni sabablari, ularning g'oyalari aniq ko'rish mumkin. Pretty tezda, psixologiya ekzistensial yondashuv Shimoliy Amerikada juda mashhur bo'ldi. g'oyalar "uchinchi inqilob" ning taniqli vakillari tomonidan qo'llab-quvvatlandi. Bir vaqtning o'zida Rogers, Kelly, Maslow kabi nufuzli psixologlar tomonidan vakili bu ishlab davrda va insonparvarlik oqim, psixologik fikr ekzistensializmning bilan. Freudianism va davranışçı - po'lat Andjon har ikkala filiallari psixologik fan sohalarini allaqachon tashkil.
Do'stlaringiz bilan baham: |