1-mavzu: sotsial geografiyaning ob’ekti va predmeti reja

Ikkinchi jahon urushidan keyingi davrda bir qator ijtimoiy fanlar, birinchi navbatda iqtisodiy fanlardagi «ijtimoiylashuv» jarayoni tom ma’noda iqtisodiy geografiyaga ham xos. Binobarin, aholi geografiyasi, aholi manzilgohlari geografiyasining rivojlanishi bilan iqtisodiy geografiyaning sotsial qanoti shakllana boshladi.
Iqtisodiy geografiyaning rivojlanishi va uning muhim qismi bo’lgan sotsial geografiyaga (bu yerda u tor ma’noda) e’tiborning kuchayishi ayrim olimlar tomonidan xatto Baranskiy — Kolosovskiy ilmiy maktabining asosiy ko’rsatmalaridan qaytish sifatida ham tushuniladi. Biroq, iqtisodiy geografiyaning ijtimoiylashuvini uning tarmoqlarini bir tomonlama rivojlanishda deb emas, balki o’zaro uyg’unlikda, bir-birini to’ldirishda, boyitishda deb tushunmoq maqsadga muvofiqdir.
O’tgan asrning 30-yillaridayoq N.N.Baranskiy «sotsial geografiya»ni yaratish masalasini ko’ndalang qo’ygan edi va keyinrok, uni muhim bo’limlarining asosiy masalalarini (aholi geografiyasi, xo’jalik geografiyasi, shaharlar geografiyasi va b.) o’rgandi. O’sha davrdayoq N.N.Baranskiy ta’kidlagan ediki, iqtisodchi geograf nafaqat aholining tarkibi, joylashuvi, aholi manzilgohlarining tavsifini, balki uning fikr -o’ylari, urf -odatlari va madaniyatini ham bilishi kerak.
Ijtimoiy geografiya, geografiya fanlari tizimidagi yangi shakllanib kelayotgan yo’nalishlardan biridir. Uning tadqiqot ob’ekti va predmeti to’la shakllanmagan va bu borada olimlar o’rtasida hozirgacha baxs - munozaralar mavjud.
Turli davrlarda bevosita aholi , ya’ni uning yashash, mehnat qilish, dam olish, sog’lig’ini saqlash va boshqa ijtimoiy, madaniy — ma’naviy hayot faoliyatlari bilan bog’liq masalalar xorijda va shuningdek, sobiq Sovet iqtisodiy geografiyasi doirasida ham o’rganib kelingan. SHuning uchun ham Yu.G.Saushkin ijtimoiy geografiyani iqtisodiy geografiyadan ajratish, iqtisodiy va sotsial geografiyani rivojlanishiga zid ekanligini, real borliqni anglashga to’la javob bermasligini, ya’ni insonni ijtimoiy hayoti murakkabliklari bilan iqtisodiy geografiyadan «sug’urib» tashlab bo’lmasligini ham uqtiradi.