1-mavzu. Sanoat korxonasi bozor iqtisodiyoti sub’ekti sifatida

9- masala. Asosiy vositalarning holati va harakati to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan.

Ko‘rsatkichlarning nomi	Boshlang‘ich qiymati, mln.so‘m				Eskirishi, mln.so‘m			Qoldiq qiy-mati, mln.so‘m
	Yil boshiga qoldiq	kirim	CHi-qim	Yil oxiriga qoldiq		Yil boshiga	Yil oxiri-ga		Yil boshiga	Yil oxiri-ga
1.Bino,inshoot, uzatish moslamasi	767,4	269,6	26,3			239,0	235,0
2.Mashina va jihozlar	375,0	39,8	32,3			139,8	132,0
3.Transport vositalari	84,4	51,3	2,5			27,4	29,2
4.Boshqa asosiy fondlar	54,6	1,4	2,8			20,2	19,3
Jami

10- masala. Asosiy vositalarning holati va harakati to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan.

Ko‘rsatkichlarning nomi	Boshlang‘ich qiymati, mln.so‘m				Eskirishi, mln.so‘m		Qoldiq qiy-mati, mln.so‘m
	Yil boshiga qoldiq	kirim	CHi-qim	Yil oxiriga qoldiq	Yil boshiga	Yil oxiri-ga		Yil boshiga	Yil oxiri-ga
1.Bino,inshoot, uzatish moslamasi	607,4	229,6	23,3		229,0	265,0
2.Mashina va jihozlar	375,0	49,8	32,3		129,8	142,0
3.Transport vositalari	84,4	51,3	2,5		28,4	29,2
4.Boshqa asosiy fondlar	84,6	1,4	2,8		20,2	19,3
Jami

11-masala. Asosiy vositalarning xarakati va takror ishlab chiqarish ko‘rsatkichlarini hisoblang.

Ko‘rsatkichlar	2019 yil	2020 yil	O‘zgarishi
			(+ ;-)	%
1.Asosiy vositalarni yil boshidagi boshlang‘ich (tiklash) qiymati, ming so‘mda	2495,1	3339,9
2.Kirim qilingan asosiy vositalar, ming so‘mda	1359,6	1436,5
3. CHiqim qilingan asosiy vositalar, ming so‘mda	514,8	620,4
4. Asosiy vositalarning yil oxiridagi boshlang‘ich (tiklash) qiymati, ming so‘mda
5. Asosiy vositalarning eskirish qiymati, ming so‘mda	396,4	425,5
6. Asosiy vositalarning qoldiq qiymati, ming so‘mda
7. Asosiy vositalarning safini to‘ldirish koeffitsienti
8. Asosiy vositalarning safdan chiqarish koeffitsienti
9. Asosiy vositalarning eskirish koeffitsienti
10. Asosiy vositalarning yaroqlilik koeffitsienti

12-masala. Asosiy vositalarning xarakati va takror ishlab chiqarish ko‘rsatkichlarini hisoblang.

Ko‘rsatkichlar	2016	2017 yil	O‘zgarishi
			(+ ;-)	%
1.Asosiy vositalarni yil boshidagi boshlang‘ich (tiklash) qiymati, ming so‘mda	2595,1	3529,9
2.Kirim qilingan asosiy vositalar, ming so‘mda	1459,6	1536,5
3. CHiqim qilingan asosiy vositalar, ming so‘mda	524,8	630,4
4. Asosiy vositalarning yil oxiridagi boshlang‘ich (tiklash) qiymati, ming so‘mda
5. Asosiy vositalarning eskirish qiymati, ming so‘mda	406,4	435,5
6. Asosiy vositalarning qoldiq qiymati, ming so‘mda
7. Asosiy vositalarning safini to‘ldirish koeffitsienti
8.Asosiy vositalarning safdan chiqarish koeffitsienti
9. Asosiy vositalarning eskirish koeffitsienti
10. Asosiy vositalarning yaroqlilik koeffitsienti

13-masala. Asosiy vositalarning xarakati va takror ishlab chiqarish ko‘rsatkichlarini hisoblang.

Ko‘rsatkichlar	2019 yil	2020 yil	O‘zgarishi
			(+ ;-)	%
1.Asosiy vositalarni yil boshidagi boshlang‘ich (tiklash) qiymati, ming so‘mda	2695,1	3719,9
2.Kirim qilingan asosiy vositalar, ming so‘mda	1559,6	1636,5
3. CHiqim qilingan asosiy vositalar, ming so‘mda	534,8	640,4
4. Asosiy vositalarning yil oxiridagi boshlang‘ich (tiklash) qiymati, ming so‘mda
5. Asosiy vositalarning eskirish qiymati, ming so‘mda	416,4	445,5
6. Asosiy vositalarning qoldiq qiymati, ming so‘mda
6. Asosiy vositalarning safini to‘ldirish koeffitsienti
7. Asosiy vositalarning safdan chiqarish koeffitsienti
8. Asosiy vositalarning eskirish koeffitsienti
9. Asosiy vositalarning yaroqlilik koeffitsienti

14-masala. Asosiy vositalarning xarakati va takror ishlab chiqarish ko‘rsatkichlarini hisoblang.

Ko‘rsatkichlar	2019 yil	2017 yil	O‘zgarishi
			(+ ;-)	%
1.Asosiy vositalarni yil boshidagi boshlang‘ich (tiklash) qiymati, ming so‘mda	2795,1	3909,9
2.Kirim qilingan asosiy vositalar, ming so‘mda	1659,6	1736,5
3. CHiqim qilingan asosiy vositalar, ming so‘mda	544,8	650,4
4. Asosiy vositalarning yil oxiridagi boshlang‘ich (tiklash) qiymati, ming so‘mda
5. Asosiy vositalarning eskirish qiymati, ming so‘mda	426,4	465,5
6. Asosiy vositalarning qoldiq qiymati, ming so‘mda
6. Asosiy vositalarning safini to‘ldirish koeffitsienti
7. Asosiy vositalarning safdan chiqarish koeffitsienti
8. Asosiy vositalarning eskirish koeffitsienti
9. Asosiy vositalarning yaroqlilik koeffitsienti

15-masala. Asosiy vositalarning xarakati va takror ishlab chiqarish ko‘rsatkichlarini hisoblang.

Ko‘rsatkichlar	2019 yil	2020 yil	O‘zgarishi
			(+ ;-)	%
1.Asosiy vositalarni yil boshidagi boshlang‘ich (tiklash) qiymati, ming so‘mda	2895,1	4099,9
2.Kirim qilingan asosiy vositalar, ming so‘mda	1759,6	1836,5
3. CHiqim qilingan asosiy vositalar, ming so‘mda	554,8	660,4
4. Asosiy vositalarning yil oxiridagi boshlang‘ich (tiklash) qiymati, ming so‘mda
5. Asosiy vositalarning eskirish qiymati, ming so‘mda	436,4	475,5
6. Asosiy vositalarning qoldiq qiymati, ming so‘mda
6. Asosiy vositalarning safini to‘ldirish koeffitsienti
7. Asosiy vositalarning safdan chiqarish koeffitsienti
8. . Asosiy vositalarning eskirish koeffitsienti
9. Asosiy vositalarning yaroqlilik koeffitsienti

Testlar
1.Asosiy vositalar aktiv sifatida tan olinganda qanday qiymat bo‘yicha baholanadi?
O‘rtacha qiymat;
*Boshlang‘ich qiymat;
Qoldiq qiymat;
Vazirlik tomonidan belgilangan qiymat.
2.Bino, inshoot va imoratlar bo‘yicha amortizatsiyasi to‘lovlari necha foizni tashkil etadi?
8 %;
7 %;
10 %;
*5 %.


3.Asosiy vositalarning qoldiq qiymati?
*Jamlangan amortizatsiya summasini chegirgan holda asosiy vositalarning boshlang‘ich qiymati;
Jamlangan amortizatsiya summasini chegirgan holda asosiy vositalarning o‘rtacha qiymati;
Jamlangan amortizatsiya summasini chegirgan holda asosiy vositalarning boshlang‘ich qiymati, jamlangan amortizatsiya summasini chegirgan holda asosiy vositalarning o‘rtacha qiymati;
Jamlangan amortizatsiya summasini chegirmagan holda asosiy vositalarning qodiq qiymati.


4.Asosiy vositalar aktiv sifatida tan olinganda qanday qiymat bo‘yicha baholanadi?
O‘rtacha qiymat;
*Boshlang‘ich qiymat;
Qoldiq qiymat;
Tiklash qiymat.


5.Asosiy vositalar qayta baholash natijasida hisob va hisobotda qanday qiymat bo‘yicha aks ettiriladi?
O‘rtacha qiymat;
Tiklash qiymat.
*Joriy qiymat;
Qoldiq qiymat;


6.Asosiy vositalar qiymati qanday yo‘l bilan so‘ndiriladi?
*Amortizatsiyani hisoblash yo‘li bilan;
Inventarizatsiya yo‘li bilan;
Balansdan balansga o‘tkazish yo‘li bilan;
Sotish yo‘li bilan.


7.Qanday vositaga amortizatsiya hisoblanmaydi?
Korxona asbob-uskunalariga;
*Korxona eriga;
Korxonaning butlovchi qismlariga;
Korxona bino-inshoatlariga.


8.Asosiy vositalarni necha yilda bir marta inventarizatsiyadan o‘tkaziladi?
Uch yilda bir;
*Ikki yilda bir;
Besh yilda bir;
Bir yilda bir.


9.Asosiy vositalar qayta baholash natijasida hisob va hisobotda qanday qiymat bo‘yicha aks ettiriladi?
O‘rtacha qiymat;
Tiklash qiymat.
*Joriy qiymat;
Qoldiq qiymat;
10.Asosiy vositalar qiymati qanday yo‘l bilan so‘ndiriladi?
*Amortizatsiyani hisoblash yo‘li bilan;
Inventarizatsiya yo‘li bilan;
Balansdan balansga o‘tkazish yo‘li bilan;
Sotish yo‘li bilan.


Asosiy adabiyotlar

1. 
   Ortiqov A. Sanoat iqtisodiyoti. Darslik. -T.:Sano-Standart, 2014. -304 b.
   
2. 
   Maxmudov E.X. Ekonomika promыshlennыx predpriyatiy. Uchebnik. -T.-Iqtisodiyot – 2015 . -370 c.
   
3. 
   Ivanov I.N., Belyaev A.M. i dr. Proizvodstvennыy menedjment. Uchebnik dlya bakalavrov/ pod. red. I.N. Ivanova. -M.:YUrayt, 2013. -574s.
   
4. 
   Ulashev I.O., Atamurodov SH.A. Korxona iqtisodi va menejmenti. -T.: Tafakkur bo‘stoni, 2013.
   
5. 
   N.A.Xashimova. Antikrizisnoe upravlenie predpriyatiem. Uchebnoe posobie -T.-Tafakkur qanoti 2016/ -284 b;
   

N.X.Gulyamova. Sanoat iqtisodiyoti va menejmenti. O’quv-uslubiy qo’llanma.T.: 2013.148 b.