1-mavzu. Sanoat korxonasi bozor iqtisodiyoti sub’ekti sifatida

x va u larning o‘rtacha farqi

dx₁ = x_i – x = 1036,67 – 1146,38 = 109,72
dx₂ = 1056,67 – 1146,38 = 89,72
dx₃ = 863,33 –1146,38 = 283,05
dx₄ = 1061,67 – 1146,38 = 84,72
dx₅ = 1248,3 – 1146,38 = 101,94
dx₆ = 1611,67 – 1146,38 = 465,27


_x=⅀x_i=1036,67 + 1056,67 + 863,3 + 1061,67 + 1248,3 + 1611 ₌ 1146,38
6


_u=⅀y_i= 1600 + 1800 + 1300 + 1700 + 2000 + 2500₌ 1816,67
6


du₁ = u_i – u = 1600-1816,67 = 216,67
du₂ = 1800-1816,67 = 16,67
du₃ = 1300-1816,67 = 516,67
du₄ = 1700-1816,67 = 116,67
du₅ = 2000-1816,67 = 183,33
du₆ = 2500-1816,67 = 683,33


3.Fond samaradorligini aniqlash:
F_sam1= u/x = 1600/1036,67 = 1,54
F_sam2= 1800/1056,67 = 1,7
F_sam3= 1300/863,33 = 1,5
F_sam4= 1700/1061,67 = 1,6
F_sam5= 2000/1248,33 = 1,6
F_sam6= 2500/1611,67 = 1,55


4.YAngilanish koeffitsientini aniqlash:
K_{yang 1} = F_kir/ F_y.o. =420/ 920 = 0, 46
K_{yang 2} = 620/ 1020 = 0,60
K_{yang 3} = 320/620= 0,51
K_{yang 4} = 320/ 520 = 0,61
K_{yang 5} = 620/ 1320 = 0,47
K_{yang 6} = 820/2040 = 0,57


5.CHiqarilish koeffitsientini aniqlash:
K_{chiq. 1} = F_chiq./ F_y.b. =320/820 = 0,39
K_{chiq. 2} =520/920 = 0,56
K_{chiq. 3} =420/720 = 0,58
K_{chiq. 4} =620/820 = 0,75
K_{chiq. 5} =320/1020 = 0,31
K_{chiq. 6} =620/1220 = 0,50


6.Korrelyasiya koeffitsientini aniqlash:
a) (x_i-x)(y_i – y) =dx • dy
dx₁dy₁=109,72216,67 = 23773,148
dx₂dy₂=89,7216,67 = 1495,37
dx₃dy₃=283,05 516,67 = 146245,37
dx₄dy₄=84,72116,67 = 9884,25
dx₅dy₅=101,94183,33 =18689,81
dx₆dy₆=465,27 683,33 =317939,81
⅀ dxdy = 518027,78


b) (x₁-x)² =dx²
dx₁² = 109,72² = 12038,9
dx₂² = 89,72² = 8050,07
dx₃² = 283,05² = 80120,48
dx₄² = 84,72² = 7177,85
dx₅² = 101,94² = 10392,67
dx₆² = 465,27² = 216483,41
⅀dx² = 334263,43


v) (u₁-u)² =d²
du₁² = 216,67² = 46944,44
du₂² = 16,67² = 277,77
du₃² = 516,67² = 266944,44
du₄² = 116,67² = 13611,11
du₅² = 183,33² = 33611,11
du₆² = 863,33² = 466944,44
⅀du² = 828333,33
𝓇_{xu =}⅀(x_i-x)(y_i – y)
√⅀(x_i-x)²⅀(y_i – y)²
𝓇_{xu =}518027,78 = 0,984
√334263,43  828333,33

№	Fyil bosh	Fkiritilganas.f.qiymati	Fchiqarilganas.f.qiymati	Fyilliko’rtacha (x) as.f.qiymati	Qchiqar. hajmi (y)	dx	dy	Fsam	Kyang	Kchiq	Rxy kor.koef.
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
1	820	Mart 420	Avgust 320	1036,67	1600	109,72	216,67	1,54	0,51	0,39
2	920	Iyul 620	Sentabr 520	1056,67	1800	89,72	16,67	1,7	0,67	0,56
3	720	May 320	Noyabr 420	863,33	1300	283,05	516,67	1,5	0,44	0,58	0,9844
4	820	Fevral 320	Dekabr 620	1061,67	1700	84,72	116,67	1,6	0,39	0,75
5	1020	Iuyn 620	Avgust 320	1248,33	2000	101,94	183,33	1,6	0,6	0,31
6	1220	May 820	Oktabr 620	1611,67	2500	465,27	683,33	1,55	0,67	0,5
⅀	5520	3120	2820	6878,3	10900

Asosiy vositalarning holati va harakati to‘g‘risidagi 2020 yil ko‘rsatkichlari

Ko‘rsatkichlar-ning nomi	Boshlang‘ich qiymati, mln.so‘m				Eskirishi, mln.so‘m			Qoldiq qiymati, mln.so‘m
	Yil boshiga qoldiq	kirim	CHiqim	Yil oxiriga qoldiq		Yil boshiga	Yil oxiriga		Yil boshiga	Yil oxiriga
1.Bino,inshoot, uzatish mosla-masi	707,4	229,6	23,3	913,7		229,0	265,0		478,4	648,7
2.Mashina va jihozlar	275,0	49,8	32,3	292,5		119,8	112,0		155,2	180,5
3.Transport vositalari	74,4	51,3	2,5	123,2		27,4	29,2		47,0	94,0
4.Boshqa asosiy fondlar	64,6	1,4	2,8	63,4		20,2	19,3		44,4	44,1
Jami	2495,1	1359,6	514,8	3340,1		396,4	425,5		2098,7	2914,6

Ushbu jadval ma’lumotlaridan (asosiy fondlarning balansidan) foydalanib, asosiy fondlarning takror ishlab chiqarish ko‘rsatkichlarini hisoblash tartibini ko‘rib chiqamiz. Asosiy fondlarning mutloq o‘sishi yil oxirida yil boshiga nisbatan 845 mln. so‘mni tashkil qilgan: 3340,1 – 2495,1 = + 845 mln.so‘m.
1.Asosiy fondlarning o‘sish koeffitsienti:



Demak, o‘sish koeffitsienti 133,9% ni tashkil qilgan.
2. Asosiy fondlarning qo‘shimcha o‘sish koeffitsienti. Bu ko‘rsatkich ikki xil usul bilan aniqlanadi:
1)
2)
Demak, asosiy fondlar hajmi yil oxirida yil boshiga nisbatan 33,9 % ga oshgan.
3. Asosiy fondlarning eskirish koeffitsienti:
Yil boshida:
Yil oxirida:
Birlashma bo‘yicha asosiy fondlarning eskirish darajasi 3,2 foizga kamaygan, demak fondlar ahvoli yaxshilangan, yaroqlilik darajasi oshgan.
4. Asosiy fondlarning yaroqlilik koeffitsienti:
Yil boshida:

Yil oxirida:

Asosiy fondlarning yaroqlilik darajasi yil oxirida yil boshiga nisbatan 3,2 foizga oshgan.
5. Asosiy fondlar safini to‘ldirish koeffitsienti:



Demak, asosiy fondlar safi har xil yo‘llar bilan 40,7 foizga kengaytirilgan.
6. Asosiy fondlarni hisobdan chiqarish koeffitsienti:

Yil davrida har xil yo‘llar bilan xo‘jalik hisobidan chiqib ketgan fondlar hajmi 20,6 foizni tashkil qiladi.
Masalalar
1- masala. Asosiy vositalarning holati va harakati to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan.

Ko‘rsatkichlarning nomi	Boshlang‘ich qiymati, mln.so‘m				Eskirishi, mln.so‘m			Qoldiq qiymati, mln.so‘m
	Yil boshiga qoldiq	kirim	CHiqim	Yil oxiriga qoldiq		Yil boshiga	Yil oxiriga		Yil boshiga	Yil oxiri-ga
1.Bino,inshoot, uzatish moslamasi	717,4	239,6	24,3			229,0	265,0
2.Mashina va jihozlar	265,0	49,8	32,3			119,8	112,0
3.Transport vositalari	74,4	51,3	2,5			27,4	29,2
4.Boshqa asosiy fondlar	65,6	1,4	2,8			20,2	19,3
Jami