1-mavzu: Qoʻshma gap haqida ma'lumot. Bogʻlangan va bogʻlovchisiz qoʻshma gaplar. Reja

Keyingi qism oldingi qismdagi olmosh bilan ifodalangan yoki ifodalanmagan eganing mazmunini izohlab, aniqlab keladi. Misollar: Faqat shu esida: ertasi kuni koʻzini ochganda yonida Sobirjon yoʻq edi. (As. M.) Sizga shu narsa ayon: siz oʻz oilangizda, sovet xalqlarining buyuk doʻstona oilasidasiz. (As. M.) Hozirdanoq koʻrinib turibdi: siz dangasalik, ayyorlikni bilmaydigan yigitga oʻxshaysiz. (A. Q.)
Keyingi qism birinchi qismdagi olmosh bilan ifodalangan kesimning mazmunini izohlab, aniqlab keladi: Yaxshisi shu: bizdan xavotir olmay, erta bilan kapsanchilar oldiga borgin. (A. Q.) Andishaning sababi shudir: Zaynabning ham tanlagani bor. (H. 0.) Shul erur aybim, Muqimiy, mardumi Fargʻonaman. (M.)
Keyingi qism oldingi qismdagi olmosh bilan ifodalangan toʻldiruvchining yoki ifodalanmagan toʻldiruvchining mazmunini izohlab keladi. Masalan: Men bilaman, sizlarga ishonish mumkin. (A. K.) Bildi ota: foydasizdir qiynamoq (H. H.) Bilaman, gʻuroʻrin g yoʻl bermay turibdi. (0.)
Bunday qoʻshma gaplarda izohlanuvchi qism oldin, izohlovchi qism keyin keladi. Koʻpincha she’riy asarlarda bu holat oʻzgarib, izohlanuvchi qism izohlovchi qismning oʻrtasida kelishi mumkin: Dushmanlarga, bilmam, bandi boʻldimi. Xazon qilolmaysan, bilgin, mening bogʻimni. Beklar qatoridan, koʻrdim, uy berdi.
Keyingi qism qoʻshma gapning birinchi qismidagi aniqlovchining mazmunini konkretlashtirib keladi: Adolatxon- dan xunuk bir xabar keldi: u Samarqanddagi maktabni bitirib, Toshkentga ketibdi (A. Q.)
Ayrim qoʻshma gaplarning tarkibidagi qismlarni bir-biriga boglash uchun hech qanday bogʻlovchini qoʻllab boʻlmaydi: Xushxabar olib keldim: garnizon yanchildi, shahar oʻzimizning sovetlar qoʻliga oʻtdi. (As. M.) Bu gapdagi birpnchi va ikkinchi komionent orasida xech qanday bogʻlovchini ishlatib boʻlmaydi. Quyidagi misollarda ham shu holatni aniq koʻrish mumkin: Qani boʻlmasa, biz bilan yoʻrin g, soy boʻyini aylanib kelamiz. (S. Ahm.) Oldingizda bir yoʻl bor, bu — partiyaning yoʻli.