1 –Mavzu. Payvand konstruksiyalar turlari Reja

V.V. Petrov
elektr yoyini ixtiro qiladi va yoy 
yordamida metallarni qizdirish va suyuqlantirish mumkinligini isbotlaydi. 1882-
yilda rus muhandisi 
N.N. Benardos
erimaydigan ko‘mir elektrodi bilan elektr yoyli 
payvandlash usulini ixtiro qildi. 1888-1890 yillarda rus muhandisi 
N.G. Slavyanov
esa eriydigan metall elektrod yordamida payvandlash usulini taklif qildi. Bu usullar 
hozirgi zamonda metallarni payvandlashda asos bo‘lib xizmat qilmoqda.
Fanni o‘qitishdan maqsad
– mashinasozlik buyumlari, turli xil payvand 
konstruksiyalar ishlab chiqarish bo‘yicha yo‘nalish profiliga mos, ta’lim standartida 
talab qilingan zamonaviy bilimlar, ko‘nikmalar va tajribalar darajasini 
ta’minlashdir.. 
Ushbu maqsadga
erishish uchun fan talabalarni nazariy bilimlar, amaliy 
ko‘nikmalalar, payvand birikmadagi kuchlanishlar va deformatsiyalar, metall 
konstruksiyalarni ishlab chikarishda yig‘ish – payvandlash operatsiyalari, 
payvandlash ishlab chikarishda sex va bo‘limlarni loyixalash, har xil 
konstruksiyalarni ishlab chiqarish texnologiyasi masalalarini talabalarda 
shakllantirish vazifalarini bajaradi. 
Payvand кonstruksiyalar xaqida tushunchalar 
Panjarali konstruksiyalar sterjenlar sistemasidan tashkil topgan bo‘lib, ular 
tugunlarda biriktiriladi va cho‘zilish yoki siqilish kuchlari bilan yuklanadi. Bunday 
konstruksiyalar qatoriga 
fermalar, karkaslar, armatura setkalari, minora 
konstruksiyalarini kiritish mumkin.

---

Fermalar xuddi balkalar singari ko‘ndalang egilishga ishlaydi. Balkalar 
konstruksiya shakllari fermalarga nisbatan sodda ko‘rinishga ega bo‘lib, lekin katta 
prolyotlarda fermalarni qo‘llash iqtisodiy tomondan afzal hisoblanadi. 
Vazifasiga ko`ra fermalar tom yopuvchi, kranlar uchun, ko`priklar uchun va boshqa 
turlarga bo`linuishi mumkin. Ferma sterjinlarini biriktirish payvandlash orqali amalga 
oshiriladi. Fermalarni mistaxkamlikka xisoblashda u ko`p martalik static 
aniqlanmagan tizimni xosil qiladi. Ko`plab tajriba sinov natijalari shuni ko`rsatdiki, 
haqiqiy ferma sterjinlaridagi kuchlar kattaligi jixatidan sharnirli bog`langan uzellarni 
hisoblaganda aniqlangan kuchlar miqdoriga teng ekanligini ko`rsatdi. Bu esa 
fermalarni loyixalovchilar uchun uni mustaxkamlikka hisoblash vazifasini ancha 
osonlashtiradi.