1-mavzu. O‘sish va rivojlanishning umumiy qonuniyatlari. Organizm va muxit

Nerv to‘qimasi. Nerv to‘qimasi orqa va bosh miyani tashkil etadi. U odam
organizmining barcha to‘qima va organlari ishini boshqaradi. Nerv to‘qimasi
ikki xil hujayradan: nerv hujayrasi, ya’ni neyron va neyrogliyadan tashkil
topgan.
Nerv hujayrasi (neyron) bajaradigan vazifasiga ko‘ra ikki xil: sezuvchi
va harakatlantiruvchi bo‘ladi. Neyron har xil shaklga ega (doirasimon,
yulduzsimon, oval, noksimon va hokazo). Uning hajmi ham turlicha (4-130 mikrongacha) bo‘ladi. Boshqa hujayralardan farqi shundaki unda membrana,
sitoplazma va yadrodan tashqari, bitta uzun va bir necha kalta o‘simtalar ham
bor. Uzun o‘simtasi akson, kalta o‘simtasi dendrit deb ataladi.
Sezuvchi neyronning uzun o‘simtalari orqa va bosh miyadan chiqib, tananing
barcha to‘qima va organlariga boradi va ulardan tashqi-ichki muhit ta’sirlarini qabul qilib, markaziy nerv sistemasiga o‘tkazadi.
Harakatlantiruvchi neyronning uzun o‘simtalari ham orqa va bosh miyadan
chiqib tananing skelet muskullariga, ichki organlarning silliq muskullariga va yurakka borib ularning harakatlanishini boshqaradi.
Nerv hujayrasining kalta o‘simtalari orqa va bosh miyadan tashqariga
chiqmaydi. Ular bir hujayrani uning atrofidagi boshqa nerv hujayralari bilan bog‘lab turadi. Neyrogliya. Bu ham nerv to‘qimasining tarkibiga kunvchi hujayra bo‘lib, orqa va bosh miyadagi nerv hujayralari atrofida joylashadi. Bu hujayralarning o‘simtalari juda ko‘p bo‘lib ular miyadan tashqariga chiqmaydi. Neyrogliya miyaning nerv hujayralarini oziqlantirish vazifasini bajaradi.