1-мавзу. “Олдиндан зўриқтирилган темир-бетон конструкциялар технологияси” фанига кириш

6.10 – расм. Москва шаҳридаги Остон Кино теливерион минораси. 
Останкино телевизион минораси.
Москвадаги Останкино телевизион 
минорасининг диаметри 74 м баландлиги 3 м бўлган монолит пойдевори 
телеминоранинг 32000 тонна вазнини кўтариб турибди. 
Пойдевор 104 пўлат арқон билан зўриқтирилган. Ҳар бир пўлат
арқон 5 мм диаметрли 24 симдан ташкил топган ва гидравлик домкратлар
ёрдамида 60 т куч билан таранглаштирилган. 
Телеминоранинг деворининг ички юзасидан 50 мм масофада
диаметри 38 мм бўлган гилза анкерли 150 пўлат арқон умумий 10400 т
куч билан таранг қилиб тортилган. Бу эса телеминорани шамол таъсиридан
ҳосил бўладиган кучлар ва қуёш нуридан бир томонламали қизишидан
ҳосил бўладиган 
деформатсияланишини камайтиради. 
Ҳаммага маълумки, хар қандай иншоотни қурилиши пойдевордан 
бошланади. Иншоот қанчалик баланд бўлса, унинг пойдевори учун
чуқурлик шунчалик чуқур қазилади. Останкино телеминорасининг

---

баландлиги ярим километр атрофида қилиб лойиҳаланганига қарамай,
унинг пойдеворининг чуқурлиги бор-йўғи 4,5 метр қилиб, яъни унинг
баландлигининг 1 фоизидан ҳам кам катталикни ташкил этади. 
Иншоот болаларнинг «ванка-встанка» ўйинчоғига ўхшатиб қурилган.
Бу ўйинчоқни қанчалик йиқитишга ҳаракат қилинмасин у ҳар доим тикка
туриб қолаверади, чунки унинг асосий вазни таг қисмида жойлашган.
Останкино телеминора- сининг хам умумий вазнининг тўртдан уч қисмини
(55 минг тонна) унинг пойдевори ва унинг баландлигининг тўққиздан
бирини ташкил этувчи оёқларининг вазни ташкил этади. Шунинг учун уни
на кучли бўронлар, на зилзилалар йиқита олади. Шунинг учун кенглиги
9,5 ва диаметри 60 метр бўлган халқасимон пойдевор барпо этилган.
Бундай улкан темир-бетон иншоот бетонлаш иши узлуксиз
бажарилгандагина мустахкам бўлади. Шунинг учун телеминорани барпо
этиш учун 500 кечакундуз давомида ва оби-ҳаво шароитларига қарамай,
баландлик 384 метрга этгунга қадар узлуксиз бетонлаш ишлари амалга 
оширилган. Шундан сўнг унинг устига вазни 23 тонна бўлган 149 метрлик 
металл антенна ўрнатилган.