1-mavzu. “O‘lchash asboblarini konstruksiyalash” faniga kirish. Reja

Ish o‘lchov vositalari xalq xo‘jaligining barcha tarmoqlarida amaliy o‘lchashlar uchun mo‘ljallangan. Ular aniqligi orttirilgan o‘lchov vositalariga va texnik o‘lchov vositalariga bo‘linadi.
Namuna o‘lchov vositalari ish o‘lchov asboblarini tekshirish
va ularni o‘zlari bo‘yicha darajalashga xizmat qiladi.
Etalonlar fizik kattaliklar birliklarini qayta tiklash
va saqlash, ularning o‘lchamlarini namuna o‘lchov asboblari orqali xalq xo‘jaligida qo‘llanadigan ish o‘lchov vositalariga o‘tkazishga xizmat qiladi. Fizik kattaliklarning birliklari o‘lchami shu usul bilan namuna o‘lchov asboblar yordamida boshqa o‘lchov asboblariga o‘tkaziladi.
O‘lchash vositalarining ko‘rsatishlaridagi xatoliklarni aniqlash yoki ularning ko‘rsatishlariga tuzatish kiritish maqsadida o‘lchov vositalari ko‘rsatishlarini namuna o‘lchov asboblarining ko‘rsatishlar bilan taqqoslash asbobni tekshirish deb ataladi.
O‘lchash vositasining o‘lchashlarga ma’lum diapazonda, ma’lum aniqlik bilan yaroqliligini baholash uchun ularga quyidagi maqsadlarda metrologik xarakteristikalar kiritiladi:

1. 
   Aniq o‘lchashlarni ta’minlash;
   
2. 
   O‘lchash vositasining o‘zaro almashinuvchanligiga erishish uchun;
   
3. 
   O‘lchash vositasini o‘zaro solishtirish va kerakli aniqlikdagi o‘lchash vositasini tanlash;
   
4. 
   O‘lchash tizimlari va qurilmalarining xatoliklarini ularning metrologik xarakteristikalari asosida aniqlash.
   

Metrologik xarakteristikalarning har biri mo‘ljallanishiga ko‘ra o‘lchash turlariga va o‘lchash vositasining ta’sir etuvchi kattaliklar yoki kirish signalining noinformativ parametriga ko‘ra keltiriladi.
O‘lchash vositasi kirish signalining noinformativ parametri deb o‘lchanayotgan parametr bilan funksional bog‘lanishda bo‘lmagan parametrga aytiladi. Masalan: o‘zgaruvchan tokning amplitudasini o‘lchashda uning chastotasi noinformativ parametrdir. Normalangan metrologik xarakteristika (NMX) hujjatlar asosida o‘rnatiladi.
Amaliyotda o‘lchash vositasining quyidagi metrologik xarakteristikalari keng tarqalgan:

•