Mustaqil ta’lim mavzu: O’lchash usullari va xatoliklari

MUSTAQIL TA’LIM

Mavzu: O’lchash usullari va xatoliklari

Bajardi : Xamrayev F

Tekshirdi: Isoqova E

O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi
Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universiteti Samarqand filiali
2023

Reja:

• 1. O’lchash turlari va usullari.
• 2. O’lchash xatoliklari klassifikatsiyasi.
• 3. O’lchash natijalariga matematik ishlov berish.

O‘lchash vositasining o‘lchashlarga ma’lum diapazonda, ma’lum aniqlik bilan yaroqliligini baholash uchun ularga quyidagi maqsadlarda metrologik xarakteristikalar kiritiladi

Aniq o‘lchashlarni ta’minlash;
O‘lchash vositasining o‘zaro almashinuvchanligiga erishish uchun
O‘lchash vositasini o‘zaro solishtirish va kerakli aniqlikdagi o‘lchash vositasini tanlash;
O‘lchash tizimlari va qurilmalarining xatoliklarini ularning metrologik xarakteristikalari asosida aniqlash;

Amaliyotda o‘lchash vositasining quyidagi metrologik xarakteristikalarii keng tarqalgan:

O‘lchash diapazoni
O‘lchash chegarasi
Shkalaning bo‘lim qiymati

Elektr o‘lchash vositalarining tasnifi.

O‘lchash vositasi xatoligi – uning asosiy metrologik xarakteristikasidir.

Asosiy xatolik – bu o‘lchash vositasining normal ekspluatatsiya sharoitidagi xatoligidir.

Turkumlash o‘lchanadigan turli kattaliklar uchun turlicha bo‘lgan umumiy belgilar bo‘yicha amalga oshiriladi.

xarakter bo‘yicha
o‘lchash usullari bo‘yicha;
o‘lchash natijalarini ifodalash usullari bo‘yicha;
foydalanilgan o‘lchash usuli bo‘yicha.

O‘lchash usullarining tavsifi.

O‘lchash xatoliklari quyidagicha klassifikatsiyalanadi:

Xatoliklar namoyon bo‘lishi xarakteriga ko‘ra
Sonli ifodalanish usuliga ko‘ra
Kirish kattaligining vaqt bo‘yicha o‘zgarish xarakteriga ko‘ra
O‘lchanayotgan kattalikka bog‘liqligiga ko‘ra
Atrof-muhit parametrlarining ta’siriga ko‘ra

O’lchash vositalarining xatoliklari quyidagilardir:

Absolut xatolik
Nisbiy xatolik
Keltirilgan xatolik

Ideal o‘lchash vositasini real o‘lchash vositasiga aylantiruvchi omillar

a1 – asbob shovqini va uning elementlarining eskirishi

a2 – ishlab chiqarishda parametrlarning chetlanishi

a3 – atrof-muhit parametrlarining ta’siri

Foydalanilgan adabiyotlar

• 1. Abdullayev A.A “Metrologiya , standarslashtirish va sertefikatlashtirish” darslik , Sharq ,2018 607-b.
• 2. Xudoyberdiyev T.S , Qosimov K, Igamberdiyev U.R Metrologiya , standartlashtirish va o’zaro almashuvchanlik . Toshkent , 2011 yil .
• 3. Qurbonov A.A , Metrologiya , standarslashtirish va sertifikatlashtirish . Toshkent 2006-yil .
• 4. Internet saytlari:
• 5. www.gov.uz
• 6. www.standart.uz
• 7. www.iso.com
• 8. www.metrolog.uz

E’tiboringiz uchun raxmat!!!