1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

харажатлар, ишлаб чиқаришни ривожлантиришга кетадиган харажатлар, 
ишчиларни моддий рағбатлантиришга кетадиган харажатлар, ижтимоий соҳани 
ривожлантиришга кетадиган харажатлар, турар жойлар ва ноишлабчиқариш 
мақсадларига мўлжалланган объектларни қуришни молиялаштиришга кетадиган 
харажатларни ўз ичига олади.
Қурилиш қийматини дастлабки баҳолаш учун қўлланиладиган смета 
ҳужжатларини тузишда смета даромади катталигини умумий қурилиш меъёрлари 
асосида аниқлаш тавсия этилади. Смета даромадининг тавсия этиладиган меъёри 
ишчи қурувчиларнинг ва қурилиш машиналарига хизмат кўрсатадиган 
ишчиларнинг иш ҳақини тўлашга кетадиган маблағларнинг ҳақиқий қийматига 
50% миқдоридаги ёки ишларнинг смета таннархига 12% миқдоридаги ҳисоб-китоб 
усули ёрдамида аниқланади.
Бошқа харажатлар 
(П
р
З)
вақтинчалик бинолар ва иншоотларни қуриш ва 
сақлашга кетадиган харажатлар, қишки вақтда қурилиш-монтаж ишларини амалга 
оширишдаги қўшимча харажатлар, буюртмачи – иморат солувчи шахс ва техник 
назоратга кетадиган харажатлар, бошқа ишлар ва харажатларни ўз ичига олади.
Буюртмачи учун қиймат усули ёрдамида кўчмас мулк объектининг қийматини 
баҳолаш харажатларни тўртта асосий ташкил этувчиларга ажратишни кўзда тутади: 
 

---

С=С
ер
+ПЗ+КР+ПП
(10.9) 
 
бу ерда 
С
– янги қурилиш қиймати; 
С
зем
.
– 
ер қиймати
; 
ПЗ
– бевосита 
харажатлар;
КР
– билвосита харажатлар;
ПП
– тадбиркор даромади.