1-mavzu: moliyaning mohiyati va funksiyalari

Oddiy takror ishlab chiqarish — ishlab chiqarish jarayonining ilgarigi hajmlarda bir meʼyorda takrorlanishi oʻsib borayotgan ehtiyojlarni qondira olmaydi. Shu sababli rivojlangan iqtisodiyotga Kengaytirilgan takror ishlab chiqarish xosdir. Farovon hayot YAMMni tobora koʻproq yaratish va uning samarali ishlatilishini talab etadi.
Takror ishlab chiqarish bosqichlari
ishlab chiqarish
almashuv
taqsimlash
iste’mol

Takror ishlab chiqarish jarayonining har bir ishtirokchisi o’ziga tegishli bo’lgan daromadni quyidagi ikki qismga bo’ladi:

ISTE’MOL FONDI
JAMG’ARISH FONDI
ijtimoiy iste’mol fondlari
shaxsiy iste’mol fondlar
takror ishlab
chiqarishni kengaytirish
zaxira (rezerv) fondlarini
shakllantirish
Davlatning funksiyalari
Ichki
Tashqi
regulyativ (tartibga solish, boshqarish)
qoʻriqlash (saqlash, muhofaza qilish)
Xalqaro hamkorlik-tashqi siyosiy faoliyat, tashqi iqtisodiy faoliyat;
Mudofaa va xavfsizlik
Pul fondlari
Markazlashtirilgan
Markazlashtirilmagan
xо‘jalik sub’yektlari darajasida tuzilgan pul fondlari

• davlat va maxalliy о‘z о‘zini boshqarish darajasida tuzilgan pul fondlari
• barcha byudjetdan tashqari fondlаr
• davlat maqsadli pul fondlari

Moliyaning xarakterli hususiyatlari
real pullarning harakatiga bog’liq
harakatining, odatda, bir tomonlama yo’nalishga ega
ekanligi
markazlashtirilgan va markazlashtirilmagan pul mablag’lari fondlarini
yaratish.
Moliyaning funksiyalari
Taqsimlash
Nazorat
Iqtisodiy rag’batlantirishni oshirish, moddiy, mehnat, moliyaviy resurslar va tabiiy boyliklardan oqilona va tejamkor foydalanish, noishlab chiqarish xarajatlari va yo’qotmalarni qisqartirish, xo’jasizlik va isrofgarchilikning oldini olish moliya nazorat funksiyasining maqsadlaridandir.
Moliya yordamida amalga oshiriladigan YaIM va MDni taqsimlash va qayta taqsimlashning pirovard maqsadi iqtisodiyotni rivojlantirish va aholining yuqori turmush darajasini ta’minlashdan iboratdir.