1-mavzu. Moliyaning mohiyati va funksiyalari reja: Moliyaning mohiyati va zarurati. Moliyaning funksiyalari

Tartibga soluvchi moliya mexanizmi – davlat manfaatlariga bevosita ta’sir qilmaydigan moliya munosabatlarida qo’llaniladi. Moliya mexanizmining bunday xilma-xilligi xususiy korxonalarda ichki xo’jalik moliya munosabatlarini tashkil qilish uchun xarakterlidir.
Moliya mexanizmi quyidagi tarkibiy qismlarni o’z ichiga oladi:
Moliyaviy rejalashtirish va istiqbolni belgilash (prognozlash) - moliyaviy mexanizmning asosiy qismi bo’lib, u moliyaviy rejalar va balanslarni hamda moliyaviy ko’rsatkichlar, me’yorlar tuzishni o’z ichiga oladi.
Moliyaviy dastaklar va rag’batlantirish vositalariga foydani taqsimlash usullari, turli fondlarga to’lovlar, ajratmalar, qo’llaniladigan imtiyozlar, jazolar (sanksiyalar), jarimalar kiradi.
Moliyani boshqarish - subyektlarning moliyaviy munosabatlarni amalga oshirish, yo’lga qo’yish va takomillashtirish usullari yig’indisidan iborat.
Ayrim iqtisodchilar, yuqoridagilarni inkor etmagan holda, moliyaviy munosabatlarning ko’p qirraligi, soha va bo’g’inlardan iboratligini hisobga olib moliya mexanizmini quyidagi sohalar va bo’g’inlarga ajratib ko’rsatiladilar.
O’z navbatida bu har bir soha alohida tarkibiy bo’g’inlarni o’z ichiga oladi. Misol uchun, davlat moliyasi mexanizmi byudjet mexanizmi va byudjetdan tashqari fondlar amal qilish mexanizmlariga bo’linadi. Hududiy bo’linishidan kelib chiqib umumdavlat moliya mexanizmi va mahalliy moliya mexanizmlariga ajratish mumkin. Moliyaviy mexanizmni ijtimoiy takror ishlab chiqarish nuqtai nazaridan qaralganda uning funksional bo’g’inlari hosil bo’ladi, ya’ni mablag’larni jamlash, moliyalashtirish, rag’batlantirish va boshqalar.
Moliya mexanizmining har bir soha va bo’g’inlari bir butunning tarkibiy qismi hisoblanadi. Ular o’zaro bog’liqdir. Shu bilan birga, har bir soha va bo’g’in nisbatan mustaqil amal qiladi. Bu holat moliya mexanizmi tarkibiy qismlarining doimiy muvofiqligini zarurligini keltirib chiqaradi.