1-mavzu metallurgiya shlaklari asosida qurilish materiallari

Metallurgiya sanoat chiqindilari asosida materiallar
Metallurgiya shlaklari. Metallurgiya jarayon chiqindisining asosiy miqdori shlak ko‘rinishida hosil bo‘ladi.
Shlaklar - bu dastlabki materiallar komponentlarining yuqori darajadagi o‘zaro ta’siri mahsulotdir (yoqilg‘i, ruda, origan va gazli muhit). Ularning kimyoviy tarkibi va tuzilishi tarkibiing bo‘sh (g‘ovakli) turiga, eritiladigan metall turiga, metallurgiya jarayoni xususiyatlariga, sovutish sharoitiga bog‘liq ravishda o‘zgaradi.
Metallurgiya shlaklari qora va rangli metallurgiya shlaklariga bo‘linadi.
Jarayon xarakteriga va pech turiga qarab qora metallurgiya shlaki quyidagi turlarga bo‘linadi: domna, po‘lat eritish, (marten, konverter, bessemer va tomas, elektroeritish); ferrosplav ishlab chiqarish; vagranka shlaklari. Ularning ichida ko‘p shlak chiqaradigan domna pechidir, unda shlak 1t cho‘yanga 0,6...0,7 t ni tashkil etadi. 1t po‘lat eritilganda chiqadigan shlak sezinarli kamrok; marten usulida - 0,2...0,3t; bessemer va tomasda -0,1...02 Elektropechda po‘lat eritilganda — 0,1—0,4 t, fsrrosplav ishlab chiqarishda va vagravka tlaklari nisbatan ko‘p emas. Rangli metallurgiyada shlakning chiqishi olinaligan dastlabki shixta metallning tarkibiga bog‘liq. Tarkibida 10...15% misi bo‘lgan mis konsentratlar yallig‘ qaytaruvchi pechlarda eritilganda chiqadigan shlaklar 10...20 r 1 t metallga nisbatan shaxta pechlarida eritilganda mis rudasi tarkibida 1...2% mis bo‘lsa 50...100 t, shaxta eritishda nordonlashtirilgan nikel rudadan - 100...200 t ni tashkil etadi. Domna shlakining kimyoviy tarkibi asosiy to‘rtta oksidlarda ko‘rsatilgan: CaO(29...30%). MgO(0...18%), Al₃,O₂(5...23%) va SiO₂(30...40%).. Ularda ko‘p bo‘lmagan miqdorda temir oksidlari saqlanadi (0,2...0,6%) va marganets (0,3..1%), shuningdek oltingugurt (0,5...3,1%). Po‘lat eritilgandagi shlaklar tarkibida temir oksid (20% gacha) va marganets (10% gacha) borligi bilan xarakterlanadi. Rangli megallar shlaki uchun kam miqlorda CaO+MgO(7...13%) va yuqori miqdorda FeO(21...61%) ligi bilan xarakterlidir. Asosiy komponentlardan tashqari rangli metallurgiya shlakida kam miqdorda aniqlanmagan metallar - mis, sink, qo‘rgoshin, nikel’ va boshqalar bo‘lishi mumkin.