1-мавзу: «Мещнат социологияси» фанининг ма=сади, вазифалари ва ижтимоий–и=тисодий фанлар билан узвий бо\ли=лиги

 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
 
1.Abdurahmonov  Q.,  Bozorov  N.,  Volgin  N.  va  boshqalar.  «Mehnat  iqtisodiyoti  va 
sotsiologiyasi». Toshkent: «O’qituvchi»-2001 yil, 374-382 betlar.  
2.Abdurahmonov  Q.H.,  Holmo’minov  Sh.R.  «Mehnat  iqtisodiyoti  va  sotsiologiyasi». 
Toshkent-2004 yil, 161-166 betlar.  
3.Shoyusupova N.T. «Mehnat sotsiologiyasi» Toshkent-2004 yil, 32-42 betlar.    

---

 
46 
 
6-mavzuni mustahkamlash uchun test topshiriqlari. 
 
1.Moslashuv (adaptatsiya) tushunchasi lotincha adapto- .. degan so’zdan kelib chiqqan.  
a)moslanuvchan  
b)muvofiqlashtiruvchi 
v)moslashish 
g)o’zaro 
d)qatlam   
2.Moslashuv (adaptatsiya) tushunchasi qaysi fandan o’zlashtirilgan hisoblanadi?  
a)etnografiya  
b)antropologiya 
v)biologiya 
g)numizmatika  
d)zoologiya. 
3.      ..    –  bu  shaxsning  yangi  mehnat  vaziyatini  o’zlashtirishning  ijtimoiy  jarayoni  bo’lib, 
unda  shaxs  va  mehnat  muhiti  bir-biriga  faol  ta’sir  ko’rsatadi  va  moslanuvchi-
moslashtiruvchi tizimlar hisoblanadi.  
a)mehnatga munosabat  
b)mehnatga moslashish 
v)mehnatdan qoniqish hosil qilish  
g)mehnatdan begonalashuv  
d)kadrlar qo’nimsizligi.  
4.Mehnatga moslashish qanday bo’lishi mumkin?  
a)gorizontal va vertikal  
b)birlamchi va ikkilamchi  
v)ob’yektiv va sub’yektiv 
g)ichki va tashqi  
d)ochiq va yashirin.   
5.Mehnatga  moslashish  murakkab  tuzilmaga  ega  bo’lib,  u  qanday  moslashuvlardan 
iboratdir?   
a)kasbiy va psixologik  
b)ijtimoiy-psixologik 
v)ijtimoiy-tashkiliy 
g)madaniy-maishiy  
d)barcha javoblar to’g’ri.  
6.Qaysi moslashuv turi korxona (jamoa)ning tashkiliy tuzilishi, boshqaruv tizimi va ishlab 
chiqarish  jarayoniga  xizmat  ko’rsatish  tizimini,  mehnat  va  dam  olish  rejimini 
o’zlashtirishni bildiradi?     
a)kasbiy  
b)ijtimoiy-psixologik 
v)ijtimoiy-tashkiliy 
g)madaniy –maishiy   
d)psixofiziologik.  
7.Moslashuvning  qaysi  turi  mehnat  tashkilotidagi  turmush  xususiyatlari  va  bo’sh  vaqtni 
o’tkazish an’analarini o’zlashtirishdir?  
a)kasbiy  
b)ijtimoiy-psixologik 

---

 
47 
v)ijtimoiy-tashkiliy 
g)madaniy-maishiy  
d)psixofiziologik.  
8.Madaniy-maishiy moslashuv xususiyati nimalar bilan belgilanadi?  
a)ishlab chiqarish madaniyati darajasi   
b)tashkilot a’zolarining umumiy rivojlanish. 
v)ishdan bo’ shvaqtdan foydalanish 
g)a va b javoblari to’g’ri.   
d)a, b va v javoblari to’g’ri.  
9.  ..   – bu xodimlar uchun mehnat vaqtida zarur bo’ladigan shart-sharoitlarni o’zlashtirish 
jarayonidir.  
a)psixofifziologik moslashuv  
b)madaniy-maishiy moslashuv 
v)ijtimoiy-tashkiliy moslashuv 
g)ijtimoiy-psixologik moslashuv  
d)kasbiy moslashuv.  
10.Xodim moslashuv jarayonida qanday bosqichlarni boshdan kechiradi?  
a)tashnishish bosqichi  
b)ko’nikish bosqichi 
v)assimilyatsiyasi bosqichi 
g)birxillashtirish bosqichi  
d)barcha javoblar to’g’ri. 
11.Qaysi  bosqichda  xodim  umuman  yangi  vaziyat  haqida,  turli  harakatlar  baho  berish, 
etalonlar, muomala normalari to’g’risida axborot oladi?  
a)tanishish bosqichi  
b)ko’nikish bosqichi 
v)assimilyatsiya bosqichi 
g)birxillashtirish bosqichi  
d)barcha javoblar to’g’ri.  
12.Qaysi bosqichda xodim muhitga to’liq moslashadi, yangi guruhga o’rganib qoladi?  
a)tanishish bosqichi  
b)ko’nikish bosqichi 
v)assimilyatsiya bosqichi 
g)birxillashtirishbosqichi  
d)barcha javoblar to’g’ri.  
13.Birxillashtirish bosqichi fanda yana qanday nom bilan yuritiladi?  
a)adaptatsiya   
b)identifikatsiya 
v)stratifikatsiya 
g)mobellik  
d)ijtimoiylashuv.  
14.Birxillashtirish xususiyati bo’yicha xodimlarning qanday toifalarini farqlash mumkin?  
a)befarqlar  
b)qisman birxil 
v)to’liq birxil 
g)b va v javoblari to’g’ri.  
d)a, b va v javoblari to’g’ri.  
15.Xodimlarning turli toifalari uchun moslashuvning normal muddati qancha?  

---

 
48 
a)bir oydan uch oygacha  
b)uch oydan olti oygacha  
v)olti oydan bir yilgacha 
g)bir yildan uch yilgacha  
d)uch yildan besh yilgacha.  
16. .. .. .. – bular mazkur jarayonning kechishi,  muddatlari, sur’atlari va natijalariga ta’sir 
ko’rsatuvchi shart-sharoitlardir.  
a)mehnatga bo’lgan munosabat  
b)mehnatga moslashish  
v)mehnatdan moslashish omillari 
g)mehnatdan qoniqish hosil qilish 
d)kasbga yo’naltirish.  
17.Mehnatga moslashishning qanday omillari mavjud?  
a)ob’yektiv va sub’yektiv  
b)birlamchi va ikkilamchi  
v)gorizontal va vertikal 
g)ichki va tashqi  
d)yakka va guruhiy.  
18.Ob’yektiv omillarga nimalar taalluqli?  
a)mehnatni tashkil etish 
b)ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish  
v)mehnatning sanitariya-gigiena shart-sharoitlari.  
g)tarmoq ixtisoslashuvi  
d)barcha javoblar to’g’ri.     
19.Sub’yektiv (shaxsiy) omillarga esa nimalar tegishli hisoblanadi?     
a)xodimning ijtimoiy-demografik xususiyatlari 
b)ijtimoiy-psixologik xususiyatlar  
v)sotsiologik omillar  
g)a va b javoblari to’g’ri  
d)a, b va v javoblari to’g’ri.  
20.  ..  ..  ..  –  bu  ilmiy  asoslangan  usullar  yordamida  insonning  u  yoki  bu  ishni  bajarishga 
tibbiy,  ijtimoiy  va  psixofiziologik  jihatdan  yaroqligini  shakllantirish  darajasi  va 
imkoniyatlarini aniqlashdir.  
a)kasbga yo’naltirish 
b)kasbiy tanlash  
v)kasbdan begonalashuv  
g)karera tizimi  
d)martaba.  
21.Kasbiy tanlash necha bosqichda amalga oshiriladi?  
a)ikki 
b)uch  
v)to’rt  
g)besh   
d)olti.  
22.Kasbiy tanlashning birinchi bosqichida qanday vazifalar amalga oshiriladi?  
a)kuzatuv materiallariga jalb qilish 
b)test savollariga jalb qilish  
v)rahbarlar  yetakchimutaxassislar Bilan suhbatlashish   

---

 
49 
g)uning asosida professiogramma-kasbnoma tuzib chiqish  
d)barcha javoblar to’g’ri. 
23.Shaxsiy xaritani tuzib chiqish uchun, odatda nechta usuldan foydalaniladi?  
a)ikkita  
b)uchta  
v)to’rtta  
g)beshta  
d)oltita. 
24.Martabaning qanday turlari mavjud?  
a)kasbiy 
b)tashkilot ichidagi  
v)adaptatsion  
g)a va b javoblari to’g’ri  
d)a, b va v javoblari to’g’ri.  
25.Tashkilot ichidagi martaba qanday asosiy yo’nalishlarda amalga oshiriladi?  
a)martabaning vertikal yo’nalish 
b)martabaning gorizontal yo’nalishi  
v)markazga intiluvchi yo’nalish  
g)a va b javoblari to’g’ri  
d)a, b va v javoblari to’g’ri.