1-mavzu. Menejment faning predmeti, ob’ekti va usuli

Boshqaruvchi yoki boshqaruv sub’ekti – bu bir guruh kishilar hamda boshqaruv organlaridan iborat bo‘lib, turli shakllar, usullar va texnikaviy vositalar yordamida boshqariluvchi ob’ektga ta’sir o‘tkazadi. Boshqarish ob’ektlari bo‘lmasa, uning sub’ektlari ham bo‘lmaydi. Demak, boshqaruvchi ichki tizimning negizida boshqaruvchi kichik tizim yotadi.
Masalan: korxona bo‘g‘inida sub’ekt bo‘lib, shu korxonaning direktori va unga bo‘ysinuvchi butun boshqaruv apparati hisoblanadi. Ob’ekt bo‘lib esa shu korxonadagi barcha sexlar va uchastkalar hisoblanadi.
Sex bo‘g‘inida sub’ekt bo‘lib, sex boshlig‘i va unga bo‘ysinuvchi bircha boshqaruv apparati hisoblansa, boshqariladigan ob’ektni esa barcha sexlar tashkil qiladi.
Uchastka bo‘g‘inida boshqariluvchi ob’ektga ishchilarning ish joylari kiradi. Boshqaruv sub’ekti bo‘lib, uchastka boshliqlari hisoblanadi.
Ish joylarida ham boshqarish mavjud bo‘lib, u boshqa ko‘rinishda amalga oshiriladi. Bunday boshqarish mehnat vositalarini, ya’ni buyum boshqarish deyiladi (12-jadval).
12-jadval
Ishlab chiqarishni boshqarishda “ob’ekt” va “sub’ekt” tushunchalari

Ishlab chiqarish bo‘g‘inlari	Boshqariluvchi tizim (ob’ekt)	Boshqariluvchi tizim (sub’ekt)
Korxonada	- Sexlar, uchastkalar	Direktor va unga bo‘ysunuvchi barcha boshqaruv apparati
Sexda	- Uchastkalar	Sex boshlig‘i va unga bo‘ysinuvchi barcha boshqaruv apparati
Uchastkada	- Ishchilarning ish joylari	Uchaska boshlig‘i va unga bo‘ysinuvchi barcha boshqaruv apparati
Ish joylarida	- Mehnat vositalari	- Ishchilar, xizmatchilar va boshqa xodimlar

Boshqaruvning har ikkala tizimi o‘zaro aloqador bir butunni tashkil qiladi va bir-biriga ta’sir ko‘rsatadi. Bir tomondan, boshqaruvchi tizimga ta’sir ko‘rsatgan holda uning tarkibini o‘zgartiradi, uni muayyan eng qulay va eng muvofiq nisbatga keltiradi. Ikkinchi tomonda esa, boshqariluvchi tizim boshqaruvchi tizimga aks ta’sir ko‘rsatadi.