1-Mavzu Mavzu: Kirish. Fanning tarkibi mazmuni va elektr manba turlari Reja

Muqobil energiya manbalarining turlari
1. Quyosh energiyasi.Quyosh Yerdagi asosiy energiya manbai hisoblanadi, chunki har yili sayyoramizga taxminan 173 PW (yoki 173 million GVt) quyosh energiyasi tushadi va bu global energiya talabidan 10 ming baravar ko'proqdir. Uyingizda yoki ochiq joylarda fotovoltaik modullar quyosh nurini yarim o'tkazgichlar - asosan kremniy yordamida elektr energiyasiga aylantiradi. Quyosh kollektorlari isitish va issiq suv ishlab chiqarish, shuningdek, konditsioner uchun issiqlik hosil qiladi.Quyosh panellari bulutli havoda va hatto qorda ham energiya ishlab chiqarishi mumkin. Maksimal samaradorlik uchun ular ma'lum bir burchak ostida o'rnatilishi kerak - ekvatordan qanchalik uzoqroq bo'lsa, panellarni o'rnatish burchagi shunchalik katta bo'ladi.
2. Shamol energiyasi.Shamoldan harakatlantiruvchi kuch sifatida foydalanish azaliy an'anadir. Shamol tegirmonlari un maydalash, arra tegirmonlari va nasos yoki suv ko'tarish stantsiyasi sifatida ishlatilgan. Zamonaviy shamol turbinalari shamol energiyasidan elektr energiyasini ishlab chiqaradi. Birinchidan, ular shamolning kinetik energiyasini rotorning mexanik energiyasiga, keyin esa elektr energiyasiga aylantiradi.Shamol energiyasi eng tez rivojlanayotgan qayta tiklanadigan energiya texnologiyalaridan biridir. IRENAning so‘nggi ma’lumotlariga ko‘ra, so‘nggi yigirma yil ichida quruqlikda va dengizda shamol energiyasini ishlab chiqarishning global quvvati deyarli 75 baravarga o‘sdi – 1997 yildagi 7,5 GVtdan 2018 yilga kelib 564 GVtgacha.
3. Suv energiyasi.Qadimgi Misr va Rim imperiyasida ham suv energiyasi ishlaydigan mashinalarni, shu jumladan tegirmonlarni boshqarish uchun ishlatilgan. Oʻrta asrlarda Yevropada arra va sellyuloza-qogʻoz zavodlarida suv tegirmonlaridan foydalanilgan. 19-asrning oxiridan boshlab suv energiyasi elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun faol foydalanila boshlandi.
4. Geotermal energiya.Geotermal energiya elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun yer issiqligidan foydalanadi. Yer osti harorati erning yuqori qatlamlarini va yer osti suv havzalarini isitish imkonini beradi. Tuproqning geotermal energiyasi sayoz quduqlar yordamida qazib olinadi - bu katta kapitalni talab qilmaydi. Ayniqsa, issiq buloqlar yer qobig'ining yuzasiga yaqin joylashgan hududlarda samarali.
5. Bioenergiya.Bioenergiya universaldir. Qattiq, suyuq va gazsimon biomassadan issiqlik, elektr energiyasi va yoqilg'i ishlab chiqarilishi mumkin. Shu bilan birga, qayta tiklanadigan xom ashyo sifatida o'simlik va hayvonlar chiqindilaridan foydalaniladi.
6. Ko'tarilish va oqim energiyasi.To'lqinlar va to'lqinlar energiya olishning yana bir usuli hisoblanadi. Ular elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun mas'ul bo'lgan generatorni aylantiradilar. Shunday qilib, elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun to'lqinli elektr stantsiyalari gidrodinamik energiya, ya'ni energiya, bosimning pasayishi va dengiz to'lqinlaridagi harorat farqidan foydalanadi. Bu boradagi tadqiqotlar hali ham davom etmoqda, biroq ekspertlarning hisob-kitoblariga ko‘ra, faqat Yevropa qirg‘oqlarigina yiliga 280 TVt/soatdan ortiq energiya ishlab chiqarishi mumkin, bu Germaniyaning energiya iste’molining yarmini tashkil etadi.