1-Мавзу. Макроиқтисодиёт фанининг предмети, мақсади ва вазифалари

2. Истеъмол ва жамғаришга ўртача ҳамда чегараланган мойиллик.

• Макроиқтисодий таҳлил жараёнида истеъмол ва жамғариш функцияларини янада тўлароқ билиш учун истеъмол ва жамғаришга ўртача мойиллик ва чегараланган мойиллик тушунчаларини моҳиятини англаб олишимиз лозим.
• Истеъмолга ўртача мойиллик деганда тасарруфидаги даромаддаги истеъмол харажатларининг улуши тушунилади, яъни:
• С
• APC = ------------- х100
• Yd
• бунда: APC – (average propensity to consume) истеъмолга ўртача мойиллик.

2. Истеъмол ва жамғаришга ўртача ҳамда чегараланган мойиллик.

• Тасарруфидаги даромаддаги жамғариш улушини жамғаришга ўртача мойиллик деб аталади, яъни:
• S
• APS = --------------- х 100
• Yd
• Бунда: APS (average propensity to saving) – жамғармага ўртача мойиллик.

2. Истеъмол ва жамғаришга ўртача ҳамда чегараланган мойиллик.

• Мисол учун, тасарруфидаги даромад даражаси 410 ва 530 шартли бирликка ва истеъмол даражалари 405 ва 495 шартли бирликка тенг бўлган ҳолатлар учун истеъмолга ўртача мойилликни ҳисоблаймиз, яъни:
• АРС =(405 / 410) х 100 = 98, 78% ёки 0,98;
• АРС = (495 / 530) х 100 = 93,39% ёки 0,93 га тенг.
• Демак, бу мисоллардан кўриниб турибдики, тасарруфидаги даромадлар миқдори кўпайиб бориши билан унинг таркибидаги истеъмол улуши камайиб ва аксинча жамғарма улуши кўпайиб боради.

2. Истеъмол ва жамғаришга ўртача ҳамда чегараланган мойиллик.

• Бу ҳолатни Кейнснинг “асосий психологик қонун”и билан изоҳлаш мумкин. “Бизнинг инсон табиатини билишимиздан келиб чиқиб шунингдек ўтмиш тажрибасини синчиклаб ўрганиш асосида биз тўлиқ ишонишимиз лозим бўлган асосий психологик қонун шундан иборатки кишилар даромадлари ўсиши билан, одатда, ўз истеъмолларини оширишга мойиллар, аммо даромадлари ўсган даражада эмас”
• Кейнс Дж.М. Общая теория занятости, процента и денег. М.,1978. С.157.