1-Мавзу. "Корхоналарни ривожлантириш стратегияси" фанининг

Чизиқли тузилма бошқарув тузилмасининг энг кўп тарқалган 
тури бўлиб, унга кўра бошқарувнинг ҳар бир бўғини ўзидан юқори 
турувчи фақат битта бошқармага эга бўлади ва барча масалалар битта 
алоқа канали орқали ҳал этилади. Бундай тузилмада бошқарув 
бўғинлари тизими тўлалигича ишлаб чиқариш бўғинлари тизими 
билан мос тушади. Ҳар бир ишлаб чиқариш жамоаси тепасида раҳбар 
туради ва корхона ходимлари унга бевосита бўйсинадилар. Барча 
бошқарув функциялари раҳбар қўлида мужассамланади. 

---

143 
Бошқарувнинг чизиқли тузилмаси ҳал қилинаётган масалалар 
кўлами унчалик катта бўлмаганида самаралироқ бўлади. Шу сабабли 
бундай тузилмадан асосан цех, ишлаб чиқариш участкалари ва кичик 
корхоналарни бошқаришда фойдаланилади. Бундай тузилманинг 
қуйидаги афзалликлари мавжуд: 

бошқарувнинг ҳар бир бўғини учун раҳбар тайинлашнинг 
нисбатан осонлиги 

бошқарув қарорларини тайёрлаш ва бажаришнинг тезкор 
(оператив) амалга оширилиши 

бошқарув функцияларини бажаришнинг нисбатан осонлиги. 
Бироқ бошқарувнинг бу тизимида бир қанча камчиликлар ҳам 
мавжуд бўлиб, уларнинг асосийлари горизонтал алоқаларнинг 
тарқоқлиги, бошқарувдаги ҳаддан ташқари қаттиқлик ва ишлаб 
чиқаришнинг 
диверсификацияси 
шароитларидаги 
чекланган 
имкониятларида намоён бўлади. 
Бошқарувнинг чизиқли тизими қуйидаги ҳолларда қўлланади: 

ходимлар сони 300-500 кишини ташкил қилувчи ҳамда 
предметли ва технологик ихтисослашув даражаси юқори 
корхоналарда (металлга ишлов бериш, ярим тайёр маҳсулот 
ишлаб чиқариш, йиғиш, бир турдаги хизмат кўрсатиш ва ҳоказо); 

маҳаллий саноат корхоналарида (масалан, ёғочни қайта ишлаш, 
маҳаллий хом ашёдан маҳсулот тайёрлаш ва ҳоказо). 
Бошқарувнинг мазкур структураси тавсифини қўйидаги схема 
шаклида кўрсатиш мумкин:

---

144 
Ишлаб 
чиқариш 
бўлинмасидаги бажарувчилар 
Ишлаб чиқариш бўлинмасидаги 
бажарувчилар