1 Мavzu: Konstruksiyalarni tayyorlash, saqlash, tashish, montaj qilish va ekspluatatsiya qilish jarayonida yo‘l qo‘yiladigan xatolar

1 Мavzu: Konstruksiyalarni tayyorlash, saqlash, tashish, montaj qilish va ekspluatatsiya qilish jarayonida yo‘l qo‘yiladigan xatolar.

Бино ва иншоотларнинг мустаҳкамлиги, турғунлиги, ишончлийлиги ва умрбоқийлиги улар таркибидаги конструкцияларнинг ҳолатига боғлиқ. Ўз навбатида конструкциялар ҳолати уларни ташкил этган материалларга, қурилиш-монтаж ишларининг сифатига, бинони ишлатиш жараёнидаги турли таъсирларга бевосита боғлиқдир.

• Бино ва иншоотларнинг мустаҳкамлиги, турғунлиги, ишончлийлиги ва умрбоқийлиги улар таркибидаги конструкцияларнинг ҳолатига боғлиқ. Ўз навбатида конструкциялар ҳолати уларни ташкил этган материалларга, қурилиш-монтаж ишларининг сифатига, бинони ишлатиш жараёнидаги турли таъсирларга бевосита боғлиқдир.
• Ҳар қандай бино ёки иншоотнинг барча лойиҳавий кўрсаткичлари улардан фойдаланиш жараёнида тўлиқ сақланиши лозим. Ушбу лойиҳавий кўрсаткичларнинг узоқ вақт мобайнида сақланиши бинонинг ишончлийлигини белгилайди. Аммо бино ёки иншоотнинг ишончлийлиги, бенуқсон хизмат қилиши ва умрбоқийлигини таъминлаш учун уни доимо назорат қилиш, салбий таъсирлардан сақлаш, юзага келган шкастлар ва нуқсонларни вақтида бартараф қилиб бориш лозим бўлади.
• Конструкцияларни нотўғри ташиш ва монтаж қилиш, жойдан жойга ўтказиш ва таҳлаш жараёнларида йўл қўйилган ҳатолар, шунингдек, бинодан фойдаланиш даврида йўл қўйилган камчиликлар натижасида юзага келган шикастлар механик таъсирлар доирасидаги шикастланишларга киради.
• Лойиҳа-қидирув ишларидаги дефектларга – қурилиш майдончасини нотўғри танланиши, грунтни нотўғри баҳолаш, материални, конструкцияни ва кесим юзаларни нотўғри танлаш, ташқи юкларни аниқлашдаги хатоликлар ва ҳ.к. киради. Баъзи дефектлар тўғридан-тўғри қурилиш жараёнида лойиҳа чизмаларида ноаниқликлар ёки чизманинг тўлиқсизлиги, баъзи ишлар бўйича лойиҳада зарурий кўрсатмаларнинг йўқлиги сабабли қурувчи томонидан ечим қабул қилиниб, мавжуд имкониятдан фойдаланган ҳолда вазиятдан чиқилади.

Лойиҳа пайтида лойиҳачининг нотўғри ечим қабул қилиши билан боғлиқ хатоликлар, юк ва таъсирлар, қурилиш конструкцияси ҳақида маълумотларнинг йўқлиги ёки етишмаслиги, аниқ ишлаб чиқариш ва эксплуатация шароитларини тўлиқ ҳисобга олмаслик, эксплуатация мобайнида баъзи қурилиш конструкцияларининг ҳақиқий емирилиши ва физик-механик таркиби ҳақида экспериментал маълумотларнинг йўқлиги, бинони, унинг конструктив қисмлари фаолиятини нотўғри моделлаштиришнинг ва бошқа кўпгина ноқула омилларни инобатга олмаслик.

• Лойиҳа пайтида лойиҳачининг нотўғри ечим қабул қилиши билан боғлиқ хатоликлар, юк ва таъсирлар, қурилиш конструкцияси ҳақида маълумотларнинг йўқлиги ёки етишмаслиги, аниқ ишлаб чиқариш ва эксплуатация шароитларини тўлиқ ҳисобга олмаслик, эксплуатация мобайнида баъзи қурилиш конструкцияларининг ҳақиқий емирилиши ва физик-механик таркиби ҳақида экспериментал маълумотларнинг йўқлиги, бинони, унинг конструктив қисмлари фаолиятини нотўғри моделлаштиришнинг ва бошқа кўпгина ноқула омилларни инобатга олмаслик.
• Қурилиш конструкцияларини завод шароитида тайёрлаш, ташиш ва сақлаш босқичи
• Завод шароитида қурилиш конструкцияларини тайёрлаш жараёнида хом ашё ва материалларнинг сифатсизлиги назоратининг пастлиги, буюмларни тайёрлаш технологиясининг бузилиш ҳолатлари, бундан ташқари тайёр конструкцияларни транспортировкаси ва уларни сақлаш жараёнларидаги йўл қуйиладиган хатоликлар ва ҳ.к.

Қурилиш-монтаж босқичи

• Қурилиш-монтаж босқичи
• ишчиларнинг малакаси, лойиҳа ечимидан чекиниш, қурилиш сифатини текширувчи муаллифлик назоратининг йўқлиги, қурилиш ишларини бажаришда техник шартларнинг бузилиши, монтаж жараёнида конструктив элементларнинг нотўғри ўрнатилиши, боғланишларнинг нотўғри бажарилиши, қиш вақтларида зарурий техник шартларга риоя қилмаслик, металл конструкциялари ва боғловчи элементларининг коррозияланиши, темирбетон конструкцияларда дарзларнинг пайдо бўлиши (айниқса, узоқ вақт қурилиши тугалланмаган бино ва иншоотларда), ва ҳ.к.
• Эксплуатация босқичи
• Барча турдаги кўрик ва таъмирлаш ишларининг ўз вақтида ўтказилмаслиги, эксплуатация шароитига лойиҳавий ечимнинг мос келмаслиги, эксплуатациядаги бинода режавий-огоҳлантирувчи таъмирлаш тизимининг мавжуд эмаслиги; бинонинг, уни ташкил этувчи элемент ва тизимларнинг ёши; юк кўтарувчи ва ташқи конструкцияларнинг емирилиш даражасининг ортиб кетганлиги; эксплуатация қоидаларининг бузилиши; қурилиши тугалланмаган биноларнинг узоқ давр мобайнида қолиб кетиши ва ҳ.к. Ўрта Осиё минтақаси учун иқлим таъсири (А1) қурилиш конструкциялари учун салбий таъсир кўрсатувчи омилларининг асосийларидан биридир. Кунлик, йиллик ҳароратнинг ўзгариши, доимий музлаш ва эриш, бино ичкарисида ва грунтда намлик даражасининг ортиб кетиши ва ҳ.к. лар бино конструкцияларини муддатидан олдин ишдан чиқишига олиб келади.