1-mavzu. Kirish. Xatoliklar nazariyasi Reja


–ta’rif. A–a h tengsizlikni qanoatlantiruvchi h kattalik absolyut xatolikning chegarasi deyiladi. 5–ta’rif



Download 125,16 Kb.
bet6/11
Sana15.04.2022
Hajmi125,16 Kb.
#555113
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
1-mavzu. Kirish. Xatoliklar nazariyasi Reja

4–ta’rif. A–a h tengsizlikni qanoatlantiruvchi h kattalik absolyut xatolikning chegarasi deyiladi.
5–ta’rif. tengsizlikni qanoatlantiruvchi  soni nisbiy xatolikning chegarasi deyiladi.
Nisbiy xatolikning chegarasi ko‘pincha foyizlarda ifodalanadi.
H va  sonlari imkoni boricha kichik qilib olinadi. Masalan, A= bo‘lib, a = 3,14 kabi qabul qilingan bo‘lsa, h = 0,002 deb olinishi mumkin. U holda  = 0,07% bo‘ladi.
Taqribiy a sonining absolyut va nisbiy xatoliklari chegaralari tahriflariga ko‘ra, A = a  h va A = a(1  ) kabi yozish mumkin.
1 – misol. Taqribiy qiymati a = 0,67 bo‘lgan A = 2/3 soni nisbiy xatoligining chegarasini toping.
Echish. 2/3 – 0.67 = 0.01/3 bo‘lganidan, h = 0.0034 deb olamiz. U holda
= 0.0051 yoki  = 0.51% hosil bo‘ladi.
2 – misol. 24,6 – biror sonning 0,4% nisbiy xatolikdagi taqribiy qiymati bo‘lsa, bu yaqinlashish qanday aniqlikda bajarilgan? A son qanday chegaralarda joylashgan?
Echish. Bizga  = 0,4%, a=24,6 berilgan. U holda a = 24,6.0,004= 0,0984 hosil bo‘ladi. Soddalik uchun h = 0.1 deb olamiz. Bundan A = 24.6  0.1 yoki 24.5  A  24.7.
3 - misol. L uzunlikdagi kesmani 0,01 sm aniqlikda ulchadilar va l = 21,4 sm natijani oldilar.
Bu erda absolyut xatolik sm. (2.2) formulaga asosan L = 21,4 ± 0,01 ya`ni 21,39  L  21,41.
Absolyut xatolik o`lchash yoki hisoblashni faqat miqdoriy tomondan ifodalaydi va sifat tomonlarini tavsiflamaydi. Shu munosabat bilan nisbiy xatolik tushunchasi kiritiladi.
4 - misol. a = 35,148 ± 0,00074 taqribiy sonning nisbiy xatosi (foizlarda) topilsin.
Bu erda = 0,00074; A=35,148 (2.4) ga asosan

5 - misol. Nisbiy xatoligi =0,01 % bo`lgan a=4,123 taqribiy sonning absolyut xatoligi topilsin.
Foizni unli kasr orqali ifodalab va (2.5) formu­laga asosan:

A =4,123 ± 0,0005
6-misol. Jismning og’irligini o`lchashda R = 23,4 ± 0,2 g natija olingan. Nisbiy xatolik topilsin.
Bu erda = 0,2 u xolda



Qiymatli raqam va ishonchli raqamlar


1–ta’rif. O‘nli kasr ko‘rinishida yozilgan sonning cha’dan noldan farq qiluvchi raqamdan boshlangan barcha raqamlariga qiymatli raqamlar deyiladi.
Masalan, 0.003020 soni to‘rtta: 3,0,2,0 qiymatli raqamlarga ega: 25.5605 soni oltita: 2,5,5,6,0,5 qiymatli raqamlarga ega. 500 soni uchta 5,0,0 qiymatli raqamga ega; 0.00001 soni birgina 1 qiymatli raqamga ega va hokazo.
2–ta’rif. Agar berilgan taqribiy sonning absolyut xatosi n – qiymatli raqami razryad birligining yarmidan oshib ketmasa, bu sonning boshlang‘ich n ta qiymatli raqami ishonchli deyiladi.
Shunday qilib, A aniq sonni almashtiruvchi a taqribiy son mahlum bo‘lsa, u holda

bo‘lib, bu sonning boshlang‘ich n ta am, am-1, …. , am-n+1 raqamlari qiymatli bo‘ladi.
Masalan, A = 35.97 aniq son uchun a = 36.00 taqribiy son uchta ishonchli raqam bilan yaqindir, chunki .
7–misol. Quyidagi taqribiy sonlardagi ishonchli raqamlar sonini aniqlang:
a) x = 3.14  0.01; b) u = 2.718  0.006.
Echish. a) 3.14 taqribiy sonning yuzdan birlar xonasida joylashgan 4 raqami ishonchsiz, chunki 0,005  0.01. SHunisi ravshanki, oldinda kelgan ikkita 3 va 1 raqamlari ishonchlidir.
b) 2.718 taqribiy sonning oxirida turgan 8 raqami ishonchsiz bo‘lib, qolganlari ishonchli bo‘ladi (chunki, 0.005  0.006).

Download 125,16 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish