1-мавзу: Кириш. Иммунология фани (предмети) ва вазифалари

«
Xeyflik limiti
»
tushunchasi bilan tavsiflangan.
Bunda ko‘p hujayrali organizmlarda hujayralarning bo‘linishlari soni dasturlashtirilgan holatda 
amalga oshishi qayd qilingan va organizmning qarishi dasturlashtirilgan o‘lim tarzida amalga 
oshishi ta’kidlangan. 
Olovnikov A.M. tomonidan 1971 yilda qarish jarayonida signal uzatilishi mexa-nizmlari 
nazariyasi aniqlangan, bunga ko‘ra, Xeyflik limiti asoslab berilgan, ya’ni eukariot hujayraning 
har bir bo‘linishi davomida xromosoma o‘lchamlari ma’lum darajada qisqaradi. Xromosomada 
muhim ahamiyatga ega hisoblangan qismlar 
– 
telomerlar
mavjud hisoblanadi, bu soha 
xromosomalar har bir bo‘linib ko‘payganda qisqarib boradi. Va ma’lum vaqt davomida somatik 
hujayralar bo‘linishi chegarasida 
(
Xeyflik limiti
)
bu soha maksimal qisqaradi va hujayra nobud 
bo‘lishga mahkum hisoblanadi. 
A.M.Olovnikov tomonidan bakteriyalarning 
«
qarimasligi
»
ularda halqasimon DNK mavjudligi 
bilan izohlangan.
1998 yilda Xeyflik limitini 
telomeraza mexanizmi
asosida amalga oshishi tajriba yo‘li bilan 
tasdiqlangan. 
Apoptoz jarayoni boshqarilishi izdan chiqishi bilan bog‘liq kasalliklar 
Organizmda apoptoz jarayoni hujayralarning me’yoriy boshqarilishi, gomeostazi 
ta’minlanishida muhim ahamiyatga ega hisoblanib, hujayralarning to‘qimalarda doimiy sonda 

---

bo‘lishi, ularning differensiatsiyasi va patologik holatlarda, jarohatlanishlar davomida tartibga 
keltirilishini ta’minlaydi. So‘zsiz ravishda, organizm to‘qimalari hujayralarida apoptoz 
jarayonining meyoriy amalga oshishi buzilish bevosita turli xil kasalliklarga olib keladi, bunda 
ushbu tizim buzilishlari hujayralar hayotchanligining turli xil qismlarida zararlanish va nobud 
bo‘lish qiymatini salbiy yo‘nalishda borishiga olib keladi. 
Bir qator patologiyalar patogenezi davomida apoptoz jarayoni darajasida sodir bo‘luvchi 
o‘zgarishlar asosiy o‘rinda turadi. Masalan, apoptoz jarayoni jadalligi susayishi bilan bog‘liq 
bo‘lgan avtoimmun kasalligida oilaviy holatda namoyon bo‘luvchi autoimmun