|
Retranslyator bu radiosignalni qabul qiladigan va uni efirga qayta uzatadigan qurilma hisoblanadi.
Koinotdagi yerning sun’iy yo‘ldoshiga o‘rnatilgan retranslyator eng katta qamrab olish zonasiga.ega bo‘ladi. Yerda berilgan qamrab olishni ta’minlash uchun sun’iy yoki tabiiy baland inshoatda (bino, machta,do‘nglik) retranslyator o‘rnatiladi. Deyarli hech bir zamonaviy aloqa tizimi retranslyatorsiz ishlay olmaydi.
Retranslyatsiyalash.tamoyili 1.3-rasmda keltirilgan.
1.3- rasmdan nima uchun yarim dupleks (ikki chastotali simpleks) aloqa kerakligi ko‘rinib turibdi. Retranslyator qabul qilingan signallarni uzluksiz uzatadi (dupleks), uholda u buni o‘sha bitta chastotada amalga oshira olmaydi (uzatkichning signallarini shu yerdayoq qabullagich qabul qiladi, yopiq aylana hosil bo‘ladi). Shuning uchun dupleks retranslyator nominallari ma’lum qiymatlarga farqlanishi kerak bo‘ladigan turli chastotalarda ishlaydi (qurilmaga, tizimga va boshqalarga bog‘liq bo‘ladi).
Mos ravishda abonentlar radiostansiyalarida o‘sha chastotalar, lekin “teskari” ko‘rinishda ishlatilishi kerak (retranslyatorning qabul qilish chastotasi radiostansiyaning uzatish chastotasiga va aksincha mos kelishi kerak). Barcha abonentlar radiostansiyalarida uzatish va qabul qilish chastotalari bir xil bo‘ladi, uholda ular orasidagi to‘g‘ri bevosita aloqa bo‘lishi mumkin emas.
1.3-rasm. Retranslyatsiyalash tamoyili.
Retranslyator sifatida oddiy abonentlar qurilmasi ishlatilishi mumkin. Ammo u bir vaqtda qabul qila va uzata olmaydi, bu esa talab qilinmaydi (yuqorida ko‘rib chiqilganidek mumkin ham emas).
Bunday retranslyatorning ishlashi uchun (u odatda simpleks retranslyator deyiladi) maxsus qurilma-simpleks retranslyator kontrolleri talab qilinadi. Qurilma qabul qilinadigan xabar efirda bo‘lguncha (yoki “tasma” tugaguncha) uni yozib oladigan raqamli magnitofon hisoblanadi. Signal yo‘qolganidan keyin kontroller radiostansiyani uzatish rejimiga qayta ulaydi va yozib olingan xabar efirda qayta eshittiriladi. Shunday qilib, bitta chastota va bitta radiostansiya (dupleksemas) yetarli bo‘ladi.
Usulning barcha oddiyligida va nisbatan arzonligiga qaramasdan, unda jiddiy kamchilik mavjud. Abonent xabarni aytishi va keyin uni efirda qayta eshittirilishini kutishi kerak. Shunday qilib, simpleks retranslyator ishlatilganida radio so‘zlashuvlarga dupleks rejim ishlatilganidagiga qaraganda ikki marta ortiq vaqt talab qilinadi. Agar mablag‘ va radiochastotalar miqdori aniqlovchi omil bo‘lsa va operativlikni yo‘qotilishiga ko‘nish mumkin bo‘ladi, u holda simpleks retranslyatorlarning qo‘llanilishi (yana ular «simplekserlar», «exo-repiterlar», «kakkuqushlar» yoki «to‘tiqushlar» deyiladi) masalani hal etilishining eng oqilona yo‘li bo‘ladi.
Radioaloqa liniyasi bir necha yoki ko‘plab oraliqlardan iborat bo‘lishi mumkin, ularning chegaralarida radiosignallarni uzatish qabul qilish-uzatish qurilmalari jamlanmalari orqali ta’minlanadi.Bittapunktdan signallar boshqa punktda qabul qilinadi, kuchaytiriladi va keyin uchinchi punktga uzatiladi, uyerda yana kuchaytiriladi va to‘rtinchi punktga uzatiladi va h.k.. Radioliniyaning bunday qurilishi radioreleli aloqa liniyasi (1.4-rasm) deyiladi, uning shartli tasvirlanishi 1.5-rasmda keltirilgan.
Shunga o‘xshash tarzda aloqa yer sun’iy yo‘ldoshlari (1.6- rasm) orqali amalga oshiriladi. Bitta yer usti stansiyasidan signal yerning sun’iy yo‘ldoshida (ESY) qabul qilinadi, kuchaytiriladi va yo‘ldoshning uzatkichi orqali birinchi yer usti stansiyasidan katta masofalarda joylashgan boshqa yer usti stansiyasiga uzatiladi.
RRL sun’iy yo‘ldoshli aloqa liniyalari kabi oxirgi punktlarda zichlashtirish apparaturasiga ega va ma'lumotlar katta oqimlarini uzatishga imkon beradi.
1.5-rasm. Radioreleli aloqa liniyasining shartli tasvirlanishi.
1.6-rasm. Sun’iy yo‘ldoshli aloqa liniyasi
Foydalanilgan adabiyotlar.
R.R.Ibraimov, D.А.Davronbekov, M.O.Sultonova, E.B.Tashmanov,U.T.Aliyev
«SIMSIZ ALOQA TIZIMLARI VA DASTURLARI»(1-QISM)
fanidandarslik.
Do'stlaringiz bilan baham: |
