1-мавзу. Ислом ҳуқуқи предмети, методлари ва асосий тушунчалари Ислом ҳуқуқининг предмети

Ислом ҳуқуқини ўрганиш ва ўқитишнинг методлари:
Илмий услуб (ислом бу илмдир), тарихий услуб, қиёсий услуб (бошқа ҳуқуқ тизимлари ва оилалари билан таққослаш), догматик услуб (макон ва замон таъсиридан ҳоли ўрганиш).
Ислом ҳуқуқининг ўрганиш услублари. Мусулмон қонунчилиги ва унинг асосий қисми бўлмиш фиқҳ қуйидаги услубларда ўрганилади:
Биринчиси: илмий услуб. Ушбу услуб асосида Ислом ҳуқуқининг эволюцион ривожи, унда ҳуқуқ институтларининг шаклланиши ва ўзига хос жиҳатлари, уларнинг ривожига таъсир қилган тарихий, диний, ижтимоий, сиёсий ва иқтисодий омиллар илмий асосда ўрганилади.
Иккинчиси: тарихий услуб асосида Ислом ҳуқуқининг юзага келиши, ўсиб ривожланиш босқичлари, турли мазҳаблар юзага келишининг объектив ва субъектив омиллари тарихий фактларга асосланиб ўрганилади. Ислом ҳуқуқини тарихий услубда ўрганиш ушбу фанни аниқроқ англаб, тарих жараёнида тутган ўрнини ҳар томонлама кўрсатишга ёрдам беради.
Учинчиси: қиёсий услуб. Ушбу услубдан мақсад, Ислом ҳуқуқини ички мактаблар (мазҳаблар)аро ва бошқа ҳуқуқий тизимлар билан солиштириб ўрганиб, бир-биридан таъсирлангани ёки бир-бирига таъсир ўтказгани, шунингдек, ўхшаш ва қарама-қарши томонларини, алоҳида институтларнинг мазҳаблар ёки ҳуқуқий тизимлардаги ривожланиш тенденциясини очиб беришдир.
Тўртинчиси: догматик услуб. Ушбу услуб асосида Мусулмон таьлимоти ва Ислом ҳуқуқи замон ва макондан, яьни ижтимоий ва иқтисодий шароитдан ажратиб ўрганилади. Догматик услуб Ислом ҳуқуқини ҳақиқий ва ҳаётий мазмунидан узоқлаштиради. Бундай қарашлар Ислом ҳуқуқининг ривожланиш ва ҳаёт билан уйғунлашиш йўлини тўсиб қўяди.

Ислом ҳуқуқи бошқа исломий илмлар – Қуръон қироат илми (тавжид илми), тафсир илми, ҳадис илми, тарих илми, ақида илми билан чамбарчас боғлиқ.

Ақида илми – эътиқод асосларини ўргатади, банда ва худо ўртасидаги мулоқот, худони ҳис этиш, тўғри эътиқод қилиш (тавхид илми – ягона эътиқод, Оллоҳнинг ягоналиги, якка худолик – монотеизм).


Калом илми – Қуръон илми, иймонга тегишли бўлган масалаларни ақлий далиллар келтириш орқали тушунтиришни рад этиш, бидъатчиларнинг ақидаларини рад этиш (нотўғри йўли – фундаменталистлар).