1-мавзу. Ислом ҳуқуқи предмети, методлари ва асосий тушунчалари Ислом ҳуқуқининг предмети

Ислом ҳуқуқининг объектлари – исломда буюрилган фаолият соҳалари, харом қилинмаган моддий ва маънавий ашёлар билан боғлиқ ҳуқуқий муносабатлар, масалан харом қилинган нарсалар (ароқ, чўчқа гўшти), буюмлар (хайкаллар, расмлар, будлар) савдоси, ҳали туғилмаган ёки пишиб етилмаган савдо-сотиқ ва мерос объектлари (бузоқ боласи, олма меваси).
Ислом ҳуқуқининг субъектлари – ислом динига эътиқод қилувчи ва шариат қоидаларига риоя этувчи давлатлар, жамиятлар, шахслар. Ароқ ичиб ўтирган мусулмон субъект унинг ғайриддин шериги субъкт эмас. Туғилмаган гўдак мусулмон бўлса субъект бўла олади. Ҳуқуқ ва муомала лаёқатига етган барча шахслар, балоғатга етган ёшлар.
Ислом динини қабул қилган вақтдан бошлаб ғайридинлар ёки осийлар.
Динини ўзгартирган шахслар, динга кирган ёки чиққан пайтга қадар субъктлиги сақланади. Масалан, ислом динини қабул қилиб 3 йилдан кейин ўлиб қолса, унинг охирги уч йилда йиққан мероси мусулмоқ ҳуқуқи оъектига айланади ва фақат мусулмонларгина унга меросхўр бўла олади.
Ислом ҳуқуқининг территориал юрисдикцияси – ислом давлатларида тўлиқ, мамлакатларида яъни мусулмонлар кўпчиликни ташкил этувчи ва айни пайтда дунёвий бўлган давлатларда қисман амал қилади.


Ислом ҳуқуқининг бир қатор соҳалари бор:

1. 
   Шахс мақоми ҳуқуқи (оила-никоҳ ҳуқуқи, мулк ҳуқуқи, мерос ҳуқуқи ва бошқалар)
   
2. 
   Жиноят ҳуқуқи
   
3. 
   Фуқаролик ҳуқуқи (мулк, савдо-сотиқ, гаров, қарз)
   
4. 
   Бошқарув ҳуқуқи (давлат ҳуқуқи) маъмурий ҳуқуқ, молия ҳуқуқи, солиқ ҳуқуқи ва ҳ.к.
   

Ислом ҳуқуқидаги асосий категориялар:

5. 
   Фиқҳ – Ислом ҳуқуқи, норма ижодкорлиги яъни ижтиход орқали Қуръон ва суннадан ҳукмлар яратиш усуллари, шариат нормаларини чуқур англаб олиш ва амалга ошириш малакасига эга бўлиш.
   

Фиқх икки қисмга бўлинади:
усули-фиқх (ижтиход орқали истихрож, истехсон ва урф) ва фуруъул-фиқх (масала, прецедентлар ҳуқуқи усули)

6. 
   Шариат - буюрувчи, таъқиқловчи, рухсат (изн) берувчи ва ихтиёр берувчи нормалар йиғиндиси.
   

Шариатни ўзининг бир қатор категориялари мавжуд: фарз ёки вожиб (мажбурият, шарт), сунна ёки мустаҳаб (тавсия этиладиган), мубоғ (ихтиёрий), макруҳ (тавсия этилмайдиган), харом (маън этилган) – масалан катта гуноҳлар (ширк, қотиллик, ўғрилик, етим молини ейиш, тухмат, хоинлик, судхўрлик ёки рибо).