1-mavzu. Iqtisodiyotda inqiroz va uning mohiyati Reja

To‘rtinchidan, ishlab chiqarishda braklarni va chiqindilarni ko‘payib ketishi. Ishlab chiqarishda brak va chiqindilar ko‘proq ishlab chiqarish texnologiyasi noto‘g‘ri tanlanganda va ishchilarning malakasi past bo‘lganda vujudga keladi. Bu holat ishlab chiqarish harajatlarini ortishiga, korxonaning pirovard natijasi bo‘lgan sof foydani kamayishiga rentabellikni tushib ketishiga sabab bo‘ladi;
Beshinchidan, ishlab chiqarish texnika-texnologiyasining eskiligi. Ishlab chiqarish quvvatlarining eskiligi va ularni yangilash muammosi xozirgi kunda sobiq ittifoqdan ajralib chiqqan davlatlarda kuzatilmoqda. Boshqa bozor iqtisodiyotiga erta qadam qo‘ygan davlatlarda esa ishlab chiqarishini yanada o‘stirish maqsadida inson ongiga ruhiy ta’sir masalalariga e’tibor qaratilmoqda. Bizda ham eng katta muammolardan biri – texnika-texnologiyaning eskiligi muammosi bo‘lib u boshqa salbiy holatlarni ham vujudga keltirmoqda;
Oltinchidan, norentabel ishlab chiqarish darajasining o‘sishi. Norentabel ishlab chiqarish darajasini o‘sishi o‘z navbatida rentabellikni va ishlab chiqarishning samaradorligini pasaytiradi. Bu holat ham yuqoridagi omillar natijasida sodir bo‘ladi;
Yettinchidan, kreditorlik qarzdorlikni ortib ketishi va ularni qaytarish imkoniyatining mavjud emasligi. Bu ichki sababni korxona moliyasini o‘quvsiz boshqarish deb atasa bo‘laveradi. Mahsulotning bozorda sotilmasligi korxona aylanma mablag‘larini aylanuvchanligini pasaytirishi haqida so‘z yuritilgan edi. Ayni shu jarayon, korxonada naqd pul muammosini vujudga keltiradi va qarzdorlik massasini ortib ketishiga sabab bo‘ladi. Bundan tashqari qarzdorlik massasini ortib ketishiga tashqi sabablar ham mavjud bo‘lib, ulardan biri davlatning valyuta-kredit siyosatini natijasida milliy valyuta kursini chet el valyuta kursiga nisbatan pasayib ketishidir.
Inqirozga olib keladigan tashqi sabablar korxonaning boshqaruv muhiti va imkoniyatidan tashqarida sodir bo‘lib, ularni boshqarishni deyarli imkoniyati yo‘q. Faqatgina korxona ichki imkoniyatlarini ishga solib ularga nisbatan immunitet hosil qilishi mumkin. Shu sababli ham, korxona tashqi muhitni esdan chiqarmasdan uni doimo kuzatib borishi va har qanday holatga tayyor turish maqadga muvofiqdir. Inqirozga olib keluvchi tashqi sabablarga quyidagilar kiradi: