1-mavzu. Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va bilish usullari

Asosiy tayanch tushunchalar
Iqtisodiyot – cheklangan iqtisodiy resurslardan unumli foydalanib, insonlar uchun zarur 
boʻlgan hayotiy vositalarni ishlab chiqarish va yetkazib berishga qaratilgan va chambarchas 
bogʻliqlikda amal qiladigan faoliyatlar birligini ta’minlovchi iqtisodiy tizim. 
Ehtiyoj - insonning yashashi va kamol topishi uchun kerakli hayotiy vositalarga boʻlgan 
zaruriyat. 
Iqtisodiy resurslar – ma’lum davrda ma’lum bir mamlakat ixtiyorida toʻplangan va 
mavjud boʻlgan ishlab chiqarish, xizmat koʻrsatish, ularni iste’molchilarga yetkazib berish va 
iste’mol jarayonlarida qoʻllanilishi mumkin boʻlgan vositalar, qoʻr-qutlar, imkoniyatlar va 
manbalardir. 
Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti – iqtisodiy resurslar cheklangan sharoitda 
jamiyatning cheksiz ehtiyojlarini qondirish maqsadida hayotiy ne’matlarni (va xizmatlarni) 
ishlab chiqarish, taqsimlash, ayirboshlash va ularni iste’mol qilish jarayonida vujudga keladigan 
iqtisodiy munosabatlar tizimini, ijtimoiy xoʻjalikni samarali yuritish qonun – qoidalarini 
oʻrganishdan iboratdir. 
Iqtisodiy qonunlar - iqtisodiy hayotning turli tomonlarini, iqtisodiy hodisa va jarayonlar 
oʻrtasidagi takrorlanib turadigan, barqaror sabab-oqibat aloqalarini, ularning oʻzaro bogʻliqligini 
ifodalaydi. 
Iqtisodiy kategoriyalar - doimo takrorlanib turadigan iqtisodiy jarayonlar va real 
hodisalarning ayrim tomonlarini ifoda etuvchi ilmiy-nazariy tushunchalar. 
Uslubiyat – iqtisodiy jarayonlarni ilmiy bilishning printsiplari, yoʻllari, qonun-qoidalari, 
aniq hadislari tizimidir. 
Ilmiy abstraktsiya – iqtisodiy jarayonlarni ilmiy bilishda qoʻllaniladigan usullardan biri 
boʻlib, tahlil paytida halaqit beruvchi ikkinchi darajali voqea-hodisalarni e’tibordan chetlashtirib, 
fikrni asosiy oʻrganilayotgan hodisaning asl mohiyatiga qaratishdir. 
Takrorlash uchun savollar va topshiriqlar
1. Iqtisodiyot tushunchasi va uning bosh masalasi nima? 2. 

---

Ehtiyoj nima? Uning qanday turlarini bilasiz? 3. Iqtisodiy resurs tushunchasiga va uning turlariga ta’rif 
bering.