1-mavzu. Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va bilish usullari

2-MAVZU. ISHLAB CHIQARISH JARAYONI VA UNING NATIJALARI
Ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotning barcha bosqichlarida inson hayotining asosini moddiy 
ne’matlar ishlab chiqarish va xizmatlar koʻrsatish tashkil etadi. Biroq, bugungi kunda iqtisodiyot 
nazariyasi boʻyicha koʻplab darslik va oʻquv qoʻllanmalarida ishlab chiqarish jarayonining 
mohiyatini yoritish e’tibordan chetda qolmoqda. Bu bir tomondan, talabalarning mahsulotlar 
(tovarlar va xizmatlar) qaerda, kim tomonidan, qanday ishlab chiqarilishini, texnika va 
texnologiyalarning qaerda qoʻllanilishini va qanday boʻlishini tushunmaslikka olib kelsa, 
ikkinchi tomondan, butun ishlab chiqarish jarayonida sodir boʻlayotgan ishlab chiqarish 
munosabatlaridan bexabar qolishiga sabab boʻlmoqda. 
Ushbu mavzuda bir-biri bilan uzviy bogʻliq boʻlgan ishlab chiqarish omillari va ishlab 
chiqarish jarayoniga tegishli muammolar qarab chiqiladi. Dastlab ishlab chiqarishning omillari 
tavsiflanadi, ishlab chiqarishning maqsadi va mazmuni ochib beriladi, soʻngra uning natijalari va 
samaradorligi bilan bogʻliq masalalar bayoni beriladi. Tahlilda «ishlab chiqarish imkoniyati» 
tushunchasiga ham oʻrin ajratiladi. Mavzuning oxirida keyingi qoʻshilgan mahsulot va uning 
kamayib borishi, keyingi qoʻshilgan mehnat va kapital unumdorligining pasayib borishi 
qonunining mazmuniga tegishli marjinalistik gʻoyalar bilan tanishtiriladi. 
1. Ishlab chiqarish omillari va ularning tarkibi
Ishlab chiqarish jarayonida haqiqatda qoʻllaniluvchi barcha resurslar ishlab
chiqarish omillari deyiladi. 
Iqtisodiyotning tizimi va shaklidan qat’iy nazar uchta omil: ishchi 
kuchi, mehnat qurollari va mehnat predmetlari boʻlishi shart. 
Ishchi kuchi deb insonning mehnat qilishga boʻlgan aqliy va jismoniy
qobiliyatlarining yigʻindisiga aytiladi. 
Ishchi kuchi mehnat qobiliyatiga ega boʻlgan kishilar 
uchun xosdir. Lekin ishchi kuchi insonning oʻzi emas yoki uning mehnati ham emas, uning 
qobiliyatidan iboratdir.