1-mavzu. Iqtisodiyot, bozor va iqtisodiy siyosat reja

1.1. Iqtisodiyot va bozor. Bozordagi muvaffaqiyatsizliklar va 
hukumat organlarining roli .
Bozor iqtisodining ko`zda tutilmagan salbiy samaralari quyidagilar:
bozorni monopollashuvi xavfi; 
jamiyat infratuzilmasini ( transpor, ijtimoiy infratujilma, mudofaa, jamoat tartibini saqlash,fundamental tadqiqotlar 
va x.k.) rivojlantirishga rag’batning yo`qligi;
atrof muxitni ifloshlanishi va tabiiy resurslardan samarasiz foydalanish xavfi;
ijtimoiy tengsizlik, aholi daromadlari darajasidagi tabaqalanish darajasinig o`sishi;
resurslarni adolatsiz taqsimlanishi xavfi;
iqtisodiyotning beqaror rivojlanishi, iqtisodiy inqirozlarning ro`y berishi va x.k .

---

1.1. Iqtisodiyot va bozor. Bozordagi muvaffaqiyatsizliklar va 
hukumat organlarining roli .
Davlatning iqtisodiy funktsiyalari ko`p va xilma-xildir. Davlatning asosiy iqtisodiy funktsiyalariga 
quyidagilar kiradi:
1. bozor tizimi samarali faoliyat ko`rsatishini ta`minlaydigan huquqiy baza va ijtimoiy muxitni ta`minlash;
2. raqobat muxitini yaratish va uni himoya qilish .
3. ijtimoiy ne`matlar bilan ta`minlash maqsadida resurslarni qayta taqsimlash;
4. atrof muxitni himoya qilish;
5. daromad va boyliklarni qayta taqsimlash;
6. iqtisodiyotni barqarorlashtirish, ya`ni, iqtisodiy kon`yukturaning o`zgaruvchanligi natijasida paydo 
bo`ladigan ishsizlik va inflyatsiya darajalarini nazorat kilish hamda iqtisodiy o`sishni ragbatlantirish .

---

1.2. Iqtisodiy sohani boshqarish va tartibga solishning ma’muriy 
va iqtisodiy usullari va vositalari .
Ma’muriy-buyruqbozlikka asoslangan tizimdan bozor iqtisodiyotiga o‘tish sharoitida davlatning milliy 
iqtisodiyotga aralashuvi quyidagi holatlar orqali izohlanadi. 
Birinchidan,
davlat o‘ziga milliy iqtisodiyotda bozor 
vositasida o‘zini-o‘zi tartibga solish orqali bajarish mumkin bo‘lmagan yoki samarali ravishda amalga oshirib 
bo‘lmaydigan vazifalarni oladi. 
Ikkinchidan, 
bozor iqtisodiyoti sharoitida ishlab chiqarish va iste’molning xususiy 
tavsifi bir qator ijobiy va salbiy oqibatlarni tug‘diradi. Davlat yakka tadbirkor yoki iste’molchidan farqli, jamiyat 
manfaatini ifodalab, qo‘shimcha ijobiy samarani rag‘batlantirishga va aksincha salbiy samara bilan bog‘liq faoliyatni 
tartibga solishi va cheklashga harakat qilishi zarur. 
Uchinchidan,
davlatning iqtisodiy jarayonlariga aralashuvi shu 
sababli ro‘y beradiki, individual iste’molchilar hamma vaqt u yoki bu tovarni iste’mol qilishning oqibatlarini ob’ektiv 
baholay olmaydi. Shu nuqtai nazardan, davlat foydali iste’molni kengaytirish va aksincha sog‘liqqa salbiy ta’sir 
ko‘rsatuvchi tovarlar iste’molini cheklash vazifasini o‘z zimmasiga oladi.