1-мавзу: Фалсафанинг предмети, мазмуни ва жамиятдаги роли Режа

3. Фалсафанинг асосий йўналишлари, фанлар системасидаги ўрни.
Дунёда хилма-хил фанлар бор. Муайян соҳага оид илмий билимлар тизими фан деб аталади. Улар «Табиий фанлар», «Ижтимоий фанлар», «Аниқ фанлар», «Техника фанлари» каби соҳаларга бўлинади. Жамият ва инсонни ўрганувчи, улар тўғрисидаги турли билим соҳаларини қамраб оладиган тарих, фалсафа, адабиётшунослик, тилшунослик каби ижтимоий фанлар ягона фан соҳаси — ижтимоий фанлар соҳасига киради. Физика, химия, биология, математика каби фанлар эса табиий фанлар соúасига мансуб.
Фалсафий йўналишлар, тадқиқот олиб борадиган соҳасига кўра, ўзига хос бўлиб, асосийлари қуйидагилардир:
Онтология — олам, инсон ва жамиятнинг объектив универсал моúияти тўғрисидаги фалсафий таълимотдир. Бошқача айгганда, у борлиқ тўғрисидаги, инсоннинг оламга бўлган муносабати úақидаги фалсафий билим соúасидир.
Гносеология — билиш фалсафаси бўлиб, оламни англаш, билиш назарияси, билишнинг шакли, усуллари ва имкониятлари тўғрисидаги таълимотдир.
Аксиология — қадриятшунослик ёки қадриятлар тўғрисидаги фалсафий таълимот.
Праксиология — инсоннинг предметли-ўзгартирувчан, амалий фаолияти тўғрисидаги фалсафий таълимот.
Методология — билиш ва ўзгарувчан фаолият усуллари тўғрисидаги таълимот.
Логика — тафаккур шакллари (тушунча, úукм, хулоса) ва тафаккур воситаларини (таъриф, қоида, муúокама, тафаккур қонуниятлари), уларнинг мазмунидан қатъи назар, холис ўрганувчи таълимот.
Этика— аúлоқ фалсафаси, инсониятнинг ахлоқий тамойиллари, талаб ва тартиб-қоидалари тўғрисидаги фан.
Эстетика — нафосат фалсафаси, жамият ва инсон úаётида гўзалликнинг ўрни, қонун-қоидалари тўғрисидаги карашлар мажмуи.
Бундан ташқари, инсон фалсафаси (антропология), ижгимоий фалсафа, табиат фалсафаси, маданият фалсафаси (культурология), санъат фалсафаси, мафкура фалсафаси (идеология), дин фалсафаси (теология), сиёсат фалсафаси (политология), úуқуқ фалсафаси, техника фалсафаси каби соҳалар хам мавжудки, улар бир сўз билан ижгимоий-фалсафий фанлар тизими дейилади.
Бу тизимда фалсафа тарихи билимнинг муúим тармоғи ҳисобланади.