1-Mavzu: Falsafaning fan va dunyoqarashga doir mohiyati Reja

Falsafaning integrativ funksiyasi
r
eal borliqning yangi ob’ektlari va hodisalari 
insonning nazariy tadqiqotlari sohasidan o‘rin olishi, shuningdek ilgari ma’lum 
darajada anglab etilgan narsalar va hodisalarni yanada chuqurroq o‘rganishga 
bo‘lgan ehtiyoj ilmiy bilim o‘z rivojlanishining dastlabki bosqichlaridayoq 
tabaqalanishiga turtki beradi.
Buning natijasida ayrim fanlar paydo bo‘lib, ular 
nafaqat o‘z tadqiqot ob’ekti va predmetini ajratdi, balki o‘zining faqat mazkur 
fanga xos bo‘lgan tili, kagegoriyalar apparati va hokazolarni yaratdi. Ammo bu 
yo‘lda jiddiy xavf ham mavjud bo‘lib, u shundan iboratki, fanlarning ajralishi 
natijasida ular o‘rtasidagi aloqalar susayadi, ular murakkab kompleks vazifalarni 
echishda faol o‘zaro aloqa qilish qobiliyatini yo‘qotadi. Qarama-qarshi jarayon – 
ilmiy bilimlarning integratsiyalashuvi va u yoki bu muammolarni echish uchun 
kuch-g‘ayratni birlashtirish jarayoni bu xavfning oldini olish imkonini beradi.
Murakkab kompleks muammolarni tadqiq etuvchi hozirgi zamon fanida ba’zan 
ayrim ilmiy fanlarning vakillari boshqa fanlarning vakillarini faqat ular turli 
tillarda, ya’ni har biri o‘z fanining tilida gapirgani bois tushunmaydi. Bu jihatdan 
falsafa ular uchun amalda bog‘lovchi bo‘g‘inga, birlashtiruvchi asosga aylanadi, 
chunki u o‘z tahlilida fanlararo muloqotga va mazmuni ayni bir kontekstda turli 
fanlar tomonidan qabul qilinadigan va qo‘llaniladigan fundamental tushunchalarni 
yaratishga qarab mo‘ljal oladi.
Murakkab ob’ektlarni kompleks tadqiq qilishda har bir muayyan fan o‘z 
predmetidan kelib chiqadi. Bu predmet doirasi unga o‘rganilayotgan ob’ektni 
yaxlit ko‘rish, uning aloqalarini aniqlash imkonini bermaydi. Bu vazifani hal 
qilishga ham faqat falsafa qodir bo‘lib, u butun vaziyatni yaxlit ko‘rish imkonini 
beradi va bu jihatdan nafaqat fanlar o‘rtasida, balki inson faoliyatining ayrim 
jabhalari, masalan, o‘tkazilayotgan tadqiqotlar bevosita yoki bilvosita bog‘liq 
bo‘lishi mumkin bo‘lgan huquqiy, siyosiy, axloqiy faoliyat o‘rtasida ham 
bog‘lovchi bo‘g‘in hisoblanadi.