1-mavzu. Falsafa uning predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli. Reja

Madaniy funksiyasi.
Falsafa odamlar dunyoqarashini kengaytirish, ularda 
bilishga qiziqish uyg’otish, nazariy fikrlash madaniyatini shakllantirish va 
rivojlantirish orqali madaniy funksiyani ham bajaradi. U dunyoni o’zlashtirish va 
bilishning universal shakli sifatida, insoniyatning eng yaxshi yutuqlarini o’zida 
mujassamlashtiradi va ularni butun insoniyat mulkiga aylantiradi. Turli 
mamlakatlar va xalqlarning falsafa tarixini o’rganish ularning o’tmishdagi va 
hozirgi madaniyatini yaxshiroq tushunish imkonini beradi, g’oyalar almashinuvi va 
madaniy an’analarning o’zaro ta’siriga ko’maklashadiki, bu madaniy meros bilan 

---

uzviy bog’liq bo’lgan ko’pgina muammolarni yechishda muhim ahamiyat kasb 
etadi.
Aksiologik funksiyasi.
Falsafa hayotning ma’nosi, o’lim va umrboqiylik 
masalalarini kun tartibiga qo’yish, u yoki bu harakat, voqyea, hodisaga «yaxshi», 
«yomon», «muhim», «foydali», «foydasiz» kategoriyalari bilan baho berish orqali 
yana bir muhim funksiya – aksiologik (yunon. axia - qadriyat) funksiyani ham 
bajaradi. U uzoq muddatli tendensiyalarni qisqa muddatli tendensiyalardan 
farqlash, yuzaki jarayonlarni fundamental jarayonlardan, muhim narsalar va 
hodisalarni ikkinchi darajali narsalar va hodisalardan ajratish orqali insonning 
qadriyatlarga munosabati bilan uzviy bog’liq bo’lgan tegishli ehtiyojlarini 
shakllantiradi. Shu tariqa insonning muayyan qadriyatlari, mo’ljallari va 
ustuvorliklari belgilanadi, ya’ni tegishli qadriyatlar tizimi tarkib topadi. Bu tizim 
odamlarning muhim xususiyati hisoblanadi, ularning hayotga munosabatini aks 
ettiradi va jamiyatdagi xulq-atvorini ko’p jihatdan belgilaydi.
Falsafaning axloqiy funksiyasi
odamlar xulq-atvori va u yoki bu jamiyatda 
yuzaga keluvchi munosabatlar bilan bog’liq. Bunda, masalan, axloqiy qadriyatlar, 
ularning tabiati, asoslari va jamiyatdagi amaliy roli falsafaning tadqiqot predmeti 
hisoblanadiki, bu jamiyatda yuzaga keladigan va tabiiy yo’l bilan, ya’ni real hayot 
amaliyotida o’rnatiladigan me’yorlar va qoidalarga sezilarli darajada ta’sir 
ko’rsatadi. Bunday me’yorlar ijtimoiy munosabatlarni tartibga soluvchi muhim 
dastak hisoblanadi va odamlarning o’zaro aloqalari, ularning munosabatlari 
xususiyati va o’zaro til topish darajasida namoyon bo’ladi. Xulosa qilib aytish 
mumkinki, falsafa doimo axloqda, jamiyatning barcha a’zolari xulq-atvorida 
muxtasar ko’rinishda namoyon bo’ladi va shu tariqa yana bir muhim funksiya – 
axloqiy funksiyani bajaradi.