1-mavzu: Elementar zarrachalar va ulaning klasifikatsiyasi

11-_{мавзу: Молекуланинг электрон ҳолатлари}

Aylanma harakat energiyasi bo`ladigan uchun tebranma va aylanma harakat qilayotgan molekulaning energiyasi bo`lgan Ema ni Em gat eng deb qabul qilishimiz mumkin. Bu holda biz tebranma harakat spektriga tegishli, aloqador qonuniyatlar bilan to`g`ridan –to`g`ri tanishish imkoniyatga ega bo`lamiz. Tebranma harakat qilayotgan 2 atomli molekulaning energiyasini nazariy ravishda Shredinger tenglamasining yechimi yo`li bilan topsa bo`ladi.

ko`rinishida yoziladi.

X – ning o`rniga atomlar orasidagi

masofani ifodalovchi r ni o`zgaruvchi

sifatida olishimiz mumkin.

Bu differensial tenglamani yechib w ni topish uchun n(p) ning aniq (konkret) ko`rinishini bilish kerak.

1. 
   
   _{Agar tebranayotgan 2 atomli molekulalarni garmonik ostillyator deb hisoblasak U(p)=kp}³ _bo`ladi.
   
2. 
   
   _{Bunday garmonik ostillyator uchun Shredinger tenglamasi yechilsa ifoda kelib chiqadi.}
   

Bu formula real molekula uchun qo`llanilsa kvant soni v ortib borishi bilan uning energiyasi orta borib irovardida x teng bo`lishi kerak. Bunday bo`lishi mumkin emas. Real molekula qachondir dissotsiyalanishi kerak.

Bunday real ikki atomli molekula gramonik ossillyator va qabul qilinishi va uning tebranishini sof garmonik deyish noto`g`ri degan xulosa kelib chiqadi. Real molekulaning tebranma harakati pogarmonik (angarmonik) harakatdir. Uning potensial energiyasi p bilan bog`lovchi eng loyiq formula –ifoda Morze funksiyasidir.