1-Мавзу: “Электрон бизнес асослари” фанининг предмети ва билиш усуллари (2 соат)

Narx pasayishiga shubxalar.
Shopbot lardan foydalanish narxning pasayishiga olib kelishiga ikkita shubxa bor.

1. 
   Sotuvchilar o’z saytlarini blokirovka qilib Shopbot larni kiritmasligi mumkin.
   
2. 
   sotuvchilar Shopbot lardan foydalanib bir-birining narxlaridan xabar dor bo’lishilari va yuqori narxlarni ushlab turishga kelishib olishlari mumkin.
   

Amalda Shopbot ning ko’p texnologiyalaridan ko’rinadiki, sotuvchilar o’z saytlarini blokirovka qilishlari mumkin, lekin ular bunday qilmaydilar va xatto o’zlari tadqiqotga qo’shilishlari uchun xaq to’laydilar sotuvchi nega to’lashga rozi ?
Xech bir kompaniya iste’molchilardagnn o’z o’z xizmatlari uchun xaq olmaydi. Ulardan ko’pchiligi sotuvchilardan ularni qiladigan xizmatlarining taqqoslama ro’yxatga kirgani uchun xaq oladi va ko’pchilik sotuvchilar sayt bilan qidirdganda ularning talablarini ko’rsatish xaqida kelishib oladilar.
Shunday qilib, “tanlash”da qatnashib sotuvchilar to’g’ridan –to’g’ri narx raqobatidan bosh tortadilar. Boshqacha aytganda Shopbot saytida ro’yxatdan o’tib sotuvchi o’zining raqobatchilariga narxnipasaytirish istagi yo’qligi xaqida signal beradi.
Buning ustiga bir-birining qo’ygan narxlarini bilgan xolda, bir-birning narxsiyoatiga javob berishga va yuqoriroq narxlani saqlab turishga intilishadi.
Ularning intilishlari xozirgi vaqtda narxni maxfiy ravishda tushirish juda qiyin va narxlar “urushi “ ga olib kelishi mumkinligani aytib turadi.
Bertran tahliliga binoan, sotuvchilar bir- birlarining narx siyosatiga ta’sir qila olmaydilar. Xozir Bertran modelini “bir o’q” modeli deb xam atashadi. Real ishda sotuvchilarning o’zaro xarakat 1ta kelishuv kelishuv bilan to’xtamaydi. Qanday qilib sotuvchilarning o’zaro ta’sirini xisobga olgan xolda Bertran nazariyasini kengaytirish mumkin ? Elektron savdo uchun iste’molchilarga qanday axmiyatga ega bo’ladi.
Bertran soltuvchilarning narxni arzonlatishlari foydpa sarf xarajati bilan tenglashishga olib keladi va sotuvchilar foyda ololmaydilar. Lekin savdogarlar biror yo’l bilan kelishib olishsa va yuqoriroq narxlarni qo’yishsa ikkalasi xam foyda oladi.
Agar sotuvchilar ko’p marta o’zaro kelishi nima bo’ladi ? Extimol ular kelishilgan narxni ushlab turishi xakidagi kelishuvni buzmaslik xakida kelishib olarlar, chunki bu ularning kelasi yili oladigan foydaga ta’sir qiladi. Bu shunibildiradiki ulaning xamkorligi davom etgani ularning kelishuv natijalari ma’lum emas.
Agar sotuvchilar muntazam xamkorlik qilar ekan ular tannarxdan yuqori narxni o’rnatadilar. Lekin bunday qilish uchun ular narxnipasaytirganni jazolay olishlari kerak, buning uchun ular raqobatchilarning narxlarixakida ma’lumotga ega bo’lishlari kerak. Shopbot lar bunday imkoniyatni beradi. Shunday qilib, Shopbot lar bozor narxlari shakllanishida ishtirok etadilar :

1. 
   Shopbot lar iste’molchilarning qidirishga ketadigan xarajatlarini kamaytirib, sotuvchilarga bosim o’tkazib ularni narxlarni kamaytirishga majbur etadilar ;
   
2.