1-мавзу: электр машиналари фанига кириш, фаннинг предмети ва услублари

Назорат учун саволлар.

1. Электр юритма ва машиналар ҳақида нималарни биласиз?
2. Электр двигатель ва трансформаторни ким яратган?
3. Электр юритмалар қаерларда қўлланилади?

2-МАЪРУЗА:ТРАНСФОРМАТОРЛАРНИНГ ЧЎЛҒАМЛАРИ ВА МАГНИТ ЎЗАКЛАРИДА БЎЛАДИГАН ФИЗИК ЖАРАЁНЛАР.

МАҚСАД: Трансформаторларнинг ишлатилиши, бир фазали ва уч фазали трансформаторларнинг тузилиши ва ёрдамчи элементларини ўрганиш.
РЕЖА:
1. Трансформаторларнинг ишлатилиши.
2. Бир фазали ва уч фазали трансформаторларнинг чўлғам тузилиши.

3. Трансформаторларнинг магнитланиш жараёнлари.

4. Чулғамлари y/ схемада уланган уч фазали трансформаторларда магнитланиш жараёни.

5. Чулғамлари юлдуз-юлдуз (y/y) схемада уланган трансформаторларда магнитланиш жараёни.

6. Трансформаторларнинг магнит занжирини ҳисоблаш.

Трансформаторларнинг ишлатилиши.
Ҳозирги вақтда халқ хўжалигининг барча соҳаларида турли хил, трансформаторлар ва бошқа электр асбоб-ускуналари ишлатилмоқда. Электр машиналари ва трансформаторлар маълум қувватга мўлжалланиб тайёрланади. Бу қувват машина ишлаганда ундан ажралиб чиқадиган иссиқлик миқдори билан аниқланади. Ҳар бир электр машинаси, трансформатор ёки бошқа электр асбобининг паспортида уларнинг нормал шароитда ишлашини характерловчи катталикларнинг номинал қийматлари, масалан, номинал кучланиши, номинал токи ва бошқалар кўрсатилган бўлади.
Амалда ишлатиладиган электр асбоб-ускуналарининг номинал кучланиши 6 В, 12 В, 24 В, 36 В, 127 В, 220 В, 380 В, 660 В, 6 кВ, 10 кВ, 35 кВ, 110 кВ, 220 кВ, 330 кВ, 500 кВ, 750 кВ га тенг бўлиши мумкин. Кўпгина шаҳарларда паст кучланишли электр тармоғининг кучланиши га тенг. Баъзан кучланиши 127 В га тенг бўлган истеъмолчини кучланиши 220 В бўлган электр тармоғига улаб ишлатиш керак бўлиб қолади. Бундай истеъмолчини 220 В ли электр тармоғига тўғридан-тўғри улаш мумкин эмас. Бу ҳолда уни электр тармоғига кучланишни пасайтирувчи трансформаторлар орқали уланади (1-расм).
Ўзгарувчан ток кучланишининг қийматини ўзгартириб берувчи статик электромагнит аппарат трансформатор дейилади.