1-mavzu. Ehtimollar tushunchasi. Tasodifiy hodisalar fazosi, hodisalar ustuda amallar. Hodisaning ehtimoli

1-mavzu. Ehtimollar tushunchasi. Tasodifiy hodisalar


1. Hodisalar fazosi, hodisalar ustuda amallar. Hodisaning ehtimoli
Ehtimollar nazariyasining asosiy tushunchalaridan biri “tajriba” va tajriba natijasida ro’y berishi mumkin bo’lgan “hodisa” tushunchasidir. Tajriba hodisani ro’yobga keltiruvchi shartlar majmui (shartlar kompleksi) ning bajarilishini ta’minlashdan iboratdir. Tajribadan tajribaga o’tganda ro’y berayotgan hodisalar o’zgarib turadigan hollar hayotda keng miqyosda uchrab turadi, bu yerda, albatta, tajribani vujudga keltiruvchi shartlar majmui (kompleksi) o’zgarmas hollar tushuniladi.
Tajriba o’tkazda, ma’lum S kompleks shartlar o’zgarmas bo’lishi talab qilinadi. Tajribaning natijasiga hodisa deb qaraymiz.
Ishonchli (muqarrar) hodisa deb, ma’lum S kompleks shartlar bajarilganda ro’y berishi oldindan aniq bo’lgan hodisaga aytiladi.
1-misol. Normal atmosfera bosimida harorati 0⁰ dan 100⁰ gacha bo’lgan suvni suyuq, 100⁰ dan yuqori haroratda gaz holatida bo’lishi va 0⁰ dan past haroratda qattiq bo’lishi ishonchli hodisalar.
Tasodifiy hodisa deb, ma’lum kompleks shartlar bajarilganda ro’y berishi yoki ro’y bermasligi oldindan aniq bo’lmagan hodisaga aytiladi.
Tasodifiy hodisalar, odatda, lotin alfavitining bosh harflari ,… lar bilan belgilanadi.
5-misol. Simmetrik, bir jinsli tangani tashlaganimizda gerb tomoni yoki raqam tomoni tushishi tasodifiy hodisa.

1-ta’rif. Har bir sinashda hodisani ro’y berishi boshqalarining ro’y berishini inkor etsa, bunday hodisalarga birga ro’y bermas hodisalar deyiladi.
2-ta’rif. Ikkita va hodisalardan birining ro’y berishi boshqasining ro’y berishini inkor etmasa, bunday hodisalarga birga ro’y beruvchi hodisalar deyiladi.
3-ta’rif. Sinashlarda qatnashayotgan hodisalar bir nechta bo’lib, har bir sinashda ulardan faqat bittasi ro’y bersa, bunday hodisalarga birdan -bir imkoniyatli hodisalar deyiladi.