1-mavzu: Davlat va huquq tarixi. Rim huquqi fanining asoslari, prdmeti va manbalari Reja

Ashyo huquqi

• Mulkiy munosabatlarni huquqiy
• tartibgasolish rim xususiy
• huquqida markaziy o`rin
• egallaydi. Ashyo huquqi
• tushunchasi hali rim
• yuristlariga malum
• emas edi. Lekin ular
• ashyoviy davolarni (actiones in
• rem) majburiyat munosabatlari
• bilan bog`liq bo`lgan
• shaxsiy davolardan
• (actions in personam)
• aniq ajratganlar.

Majburiyat huquqi

• Rim huquqining majburiyat huquqi instituti
• klassik davrda ancha taraqqiy etgan. Bu
• , albatta, tovar-pul munosabatlarining
• rivojlanishi bilan bog`liq bo`lgan edi.
• Majburiyatlarga hech bo`lmaganda
• xuddi ikkita shaxsning huquqiy
• aloqasi (juris vinclum) sifatida
• qaralgan. Rym yuristi Pavel
• takidlaganidek, majburiyatning
• mazmuni (ashyo huquqiga qarama-
• qarshi o`laroq) shundan iborat bo`lganki,
• "u bizga nimanidir bergan, qilgan
• yoki taqdim etgan kishini bog`liq qilib qo`ygan".

Nikoh-oila huquqi

• Klassik davr nikoh-oila huquqining
• xarakterli belgisi patriarxal oilaning
• progressiv yemirilishi hisoblangan.
• Er hokimiyatiga asoslangan nikoh
• II asrga kelib qo`llanmay qo`ygan,
• xotinning eri uyida yashashi yillar
• o`tishi bilan er hukmronligining
• avtomatik vujudga kelishiga olib
• kelmaydigan bo`lgan.

• Er hokimiyatiga asoslanmagan nikoh er-xotinning
• o`zaro kelishuvi bo`yicha, shuningdek,
• ulardan birining talabi bo`yicha
• osongina bekor qilinishi mumkin bo`lgan.

Meros huquqi

• Kuchli ota hokimiyatining yumshatilishi meros huquqida ham bazi o`zgarishlarga sabab bo`lgan. Pretorlik edikti bilan merosxo`rlarning doirasi ancha kengaytirilgan. Merosxo`rlar tarkibiga, shuningdek, o`lgan kishining erkinlikka chiqarilgan bolalari va eri bilan yashagan xotinning oltinchi darajagacha bo`lgan tug`ishgan kognatlari ham kiritilgan. Qarindoshlik agnat tizimining ilgarigi ahamiyatining zaiflashishi va meros huquqida qondoshlik aloqalariga asoslangan kognat qarindoshlikning tan olinishi asta-sekin imperatorlik qonunlarida ham mustahkamlanib borgan.